Charles Michel blijft in de running voor Europese topjob

Het is een cruciale dag voor de verdeling van een resem Europese topjobs: de opvolger van Commissievoorzitter Jean-Claude Juncker, de hoge vertegenwoordiger voor het Buitenlands Beleid en de nieuwe voorzitters van de Europese Raad en het Europees Parlement. Na een nachtelijke marathonvergadering slaagden de Europese staatshoofden en regeringsleiders er immers niet in een akkoord te vinden. Vanaf 11 uur deze ochtend doen ze een nieuwe poging.

De puzzel is ingewikkeld omdat er rekening moet worden gehouden met het evenwicht tussen de grote politieke families in Europa: de christendemocraten, de liberalen en de sociaaldemocraten. Ook de balans tussen de geslachten en de Europese landen telt mee. Als de Nederlandse sociaaldemocratische spitzenkandidaat Frans Timmermans een topfunctie krijgt, maakt onze uittredende premier Charles Michel (MR) als man uit de Benelux bijvoorbeeld minder kans.

Pauzeknop

Oorspronkelijk was Timmermans torenhoog favoriet om Juncker op te volgen, terwijl de Bulgaarse ex-Eurocommisaris Kristalina Georgieva in de voetsporen van Donald Tusk zou treden als voorzitter van de Raad. In dat scenario maakte oud-premier Guy Verhofstadt kans om de functie van parlementsvoorzitter te delen met Manfred Weber, de spitzenkandidaat van de Europese Volkspartij. Charles Michel zou met de Deense Eurocommissaris Margrethe Vestager duelleren voor de titel van buitenlandcoördinator.

In de loop van maandagochtend werd echter duidelijk dat een alliantie van Oost-Europese landen en Italië zich tegen de kandidatuur van Timmermans keerde. Daarmee gingen ze in tegen de Duitse bondskanselier Angela Merkel, de Franse president Emmanuel Macron en een handvol andere Europese leiders die de puzzel hadden uitgedokterd. Bemiddelaar Tusk zag geen andere uitweg dan de pauzeknop in te drukken.

Schaakspel

“Op dit moment kan het alle richtingen uit”, zegt EU-specialist Hendrik Vos (UGent). “Vergelijk het met een schaakspel, dat pas na de openingszet in een bepaalde richting evolueert. Zodra de eerste topfunctie is vastgeklikt, kunnen de politieke blokken om de beurt een tegenzet doen om de andere functies op te eisen.”

Ook voor Michel kan het dus alle kanten uit. Drie dagen geleden circuleerde zijn naam nog als Europees president, nu als buitenlandchef. Een troostprijs als vicevoorzitter van de Commissie zou evenmin uitgesloten zijn. “Een piste die vandaag haast onmogelijk lijkt, kan morgen toch mogelijk worden”, zegt Vos. Tegelijk hebben benoemingsrondes in het verleden aangetoond dat er bij een impasse altijd nog een geheel nieuwe naam kan opduiken.

Hamvraag blijft hoe zwaar de Oost-Europeanen en de Italianen hun verzet tegen Timmermans zullen doordrijven. Zodra de Nederlander uit beeld verdwijnt, stijgen de kansen van Michel. Maar Merkel en co zijn niet van plan om hem zomaar te lossen. Voor Verhofstadt lijkt de vraag of de EVP van Weber hem een stukje van de koek zal gunnen. 

Merkel en Macron voeren alvast de druk op om binnen de Raad een oplossing te vinden. Zo waarschuwt Macron dat de politieke verdeeldheid de geloofwaardigheid van de Europese Unie op het spel zet. “We mogen niet de gijzelaars zijn van enkele kleine groepjes landen”. Merkel pleit voor “een zo groot mogelijke consensus”.