Charles Michel haalt Europese topjob binnen en wordt Europees president

Niet de Nederlandse sociaaldemocraat Frans Timmermans, wel de Duitse minister van Defensie Ursula von der Leyen is de grote winnaar in de strijd om de Europese topjobs. De 60-jarige vertrouwelinge van Duits bondskanselier Angela Merkel wordt de opvolgster van Commissievoorzitter Jean-Claude Juncker. Dat hebben de Europese staatshoofden en regeringsleiders zonet beslist na een zoveelste marathonvergadering.

Ook ontslagnemend premier Charles Michel (MR) heeft zijn grote prijs beet. Hij wordt na Herman Van Rompuy (CD&V) de tweede Belg aan het hoofd van de Europese Raad, ook wel de Europese president genoemd. Michel zal de Pool Donald Tusk opvolgen, die de voorbije dagen alle moeite van de wereld had om de Europese leiders tot een compromis te brengen. Hij had de naam van Michel de voorbije dagen al bij hen afgetoetst.

Kersvers president Michel heeft zijn job voor een stuk te danken aan een alliantie van Oost-Europese landen en Italië die zich hadden verzet tegen de puzzel die aanvankelijk was gelegd door Merkel, de Franse president Emmanuel Macron en een handvol andere leiders. Zij schoven de sociaaldemocratische Spitzenkandidaat Timmermans naar voren voor het hoogste ambt, waardoor Michel - als ‘man uit de Benelux’ - zijn kansen zag slinken.

“Een grote verantwoordelijkheid”

In een eerste reactie op Twitter heeft ontslagnemend premier Michel (MR) het over een “grote verantwoordelijkheid en taak die ik met vastberadenheid zal invullen”. Voorts heeft Michel het over “een verenigd Europa, met respect voor nationale verscheidenheid”. Voor Michel vormen “solidariteit, vrijheid en wederzijds respect de kern van de Europese Unie”. Waarden die hij volmondig ondersteunt.

Belgische link

Maar geconfronteerd met de impasse zou Macron maandagavond de switch hebben gemaakt naar Von der Leyen, die wel voor iedereen aanvaardbaar was. In Europa is zij misschien een nobele onbekende, maar in Duitsland is de CDU’ster de enige die al sinds het aantreden van Merkel in 2005 onafgebroken minister is. Bovendien heeft ze een Belgische link, want ze is geboren in Elsene en woonde tot haar dertiende in Brussel, waar haar vader voor de Commissie werkte.

Bij haar benoeming dook vanmiddag al meteen kritiek op. Onder haar bewind zou het Duitse leger immers flink van zijn pluimen hebben verloren. “Von der Leyen als Commissievoorzitter? Een heel goede oplossing. Voor het Duitse leger”, schreef Reinhard Bütikofer, de Duitse co-voorzitter van de Europese groenen, op Twitter. De reputatie van de Duitse ligt gevoelig omdat Europa voor grote uitdagingen staat op het vlak van Defensie.

Dat de benoemingsronde zo’n zware bevalling was, is te wijten aan de vele evenwichten die gerespecteerd moesten worden. In de eerste plaats tussen de drie grote politieke families in Europa: de christendemocraten, de liberalen en de sociaaldemocraten. Maar ook tussen de geslachten en de landen. Zo drongen Macron en Tusk aan op de benoeming van minstens twee vrouwen.

Die vrouwen zijn er nu. Naast de Duitse commissievoorzitster wordt de Franse IMF-topvrouw Christine Lagarde aangeduid als de nieuwe voorzitter van de Europese Centrale Bank (ECB).

Weber opgeofferd

Aangezien de Europese Volkspartij met Von der Leyen de hoofdvogel heeft afgeschoten, moest ze Manfred Weber - haar kandidaat voor het Parlementvoorzitterschap - opofferen. De functie zou allicht naar de voormalige Bulgaarse premier Sergei Stanishev gaan, een kandidaat van de sociaaldemocraten. De liberalen mogen op hun beurt Michel benoemen en zouden met de huidige Deense Eurocommissaris Margrethe Vestager een vicevoorzitter in de Commissie krijgen.

De andere vicevoorzitters zouden Timmermans en huidig Eurocommissaris Maros Sefcovic worden. Twee sociaaldemocraten dus, om het verloren commissievoorzitterschap van Timmermans te compenseren. Ook wordt de Spaanse buitenlandminister en sociaaldemocraat Josep Borrell de buitenlandchef van de EU. Dat heeft Tusk zonet bevestigd.

De vraag is nu of het Europees Parlement de benoeming van de Duitse commissievoorzitter zal goedkeuren. Dat is nodig om een Europese institutionele crisis te voorkomen. Het groene Europarlementslid Sven Giegold schreef deze namiddag op Twitter dat Europa beter verdient dan zijn landgenote. “In eigen land loopt er nog een onderzoek naar de door haar kabinet toegekende consultancycontracten.” Er weerklinkt ook kritiek op het feit dat het klassieke systeem, waarbij elke groep een Spitzenkandidaat naar voren schuift, werd verlaten.