Het is vakantie en toch zijn er nog zo veel files, hoe komt dat?

"Pakweg 15 jaar geleden kon je tijdens de zomer met de auto vrijwel ongestoord rond Antwerpen of Brussel rijden" zegt Hajo Beeckman. "Maar sindsdien is er per jaar 1 procent of zelfs méér verkeer bijgekomen. En we hebben nu echt, letterlijk, de limiet bereikt. Dat heeft als gevolg dat je nu ook begin juli op de ringwegen rond de steden in de file staat."

De files tijdens het werkjaar zijn structureel en dat wil zeggen dat ze veroorzaakt worden door het woon- werkverkeer, de verplaatsingen naar school, het vrachtverkeer en verplaatsingen van bijvoorbeeld de bouwsector.

"15 jaar geleden veroorzaakte dat volume ook al files tijdens het werkjaar. Maar tijdens de vakantie nam het verkeer flink af, en dan verdwenen de files, er was dus genoeg ruimte om vlot te rijden" gaat Beeckman verder. "Vandaag, na 15 jaar groei, is er in de vakantie niet overal ruimte meer om alles vlot te laten verlopen. Het verkeersvolume zakt wel, net zoals vroeger, maar omdat de bevolking en de economie gegroeid zijn, is er gewoon te veel verkeer, voor dezelfde wegen als 15 jaar geleden. Met andere woorden: ook in de vakantie zijn de wegen rond de grote steden “helemaal bezet” of “verzadigd”, de afname van het verkeersvolume is niet langer voldoende om de wegen voldoende “leeg” te maken."

De grafiek hieronder toont de stijging van het aantal autobewegingen op werkdagen per jaar. In de periode van 2009 tot 2018 steeg dat aantal dus met gemiddeld ongeveer 1 procent. De toename is wel minder groot de laatste jaren.

In de groei van het autoverkeer zijn er drie types: het verkeer dat te maken heeft met pendelen, naar school gaan of zakelijk verkeer, daarnaast is er het dienstenverkeer (dokter bezoek of winkelen bijvoorbeeld) en tenslotte het vrijetijds- of toerismeverkeer. 

Dat laatste is de afgelopen jaren veel sterker gegroeid dan de andere types. Die extra groei heeft te maken met het gezinsinkomen van de Vlaming en de relatief goedkope vakantieverplaatsingen. Mensen gaan bijvoorbeeld vaker op citytrip.  Ook rijden heel wat Nederlandse en Duitse autotoeristen door ons land.

Maar er is ook de demografische evolutie. Er zijn nu meer actieve en kapitaalkrachtige 50-plussers die er met de auto op uit trekken voor bijvoorbeeld een restaurantbezoek, of ze hebben een tweede verblijf aan zee waar ze naartoe trekken.

Al die toeristische verplaatsingen gebeuren vooral in de daluren en de avond, waardoor de drukte op de wegen toeneemt. 

Ten slotte heeft het vrijetijdsverkeer ook te maken met het mooie weer: hoe beter het weer, hoe meer toeristische verplaatsingen en dus mogelijke files. Dat effect speelt al vanaf april. 

Een laatste verklaring is ook het toegenomen aantal wegenwerken in Vlaanderen. We hebben in de jaren 80 en 90 van de vorige eeuw onze bestaande wegen en tunnels laten verkommeren, maar sinds een jaar of tien heeft Vlaanderen uit pure noodzaak een inhaaloperatie ingezet.

In Brussel worden sinds kort alle tunnels gerenoveerd. Daarvoor zijn heel ingrijpende maatregelen zoals het volledig sluiten van de Leopold II-tunnel noodzakelijk. 

Omdat onze wegen zo druk zijn, plannen ze die vooral in juli en augustus, maar in de eerste week van juli, wanneer de eerste werken starten, is er nog veel verkeer, en dus is het effect erg voelbaar.Het ziet er niet naar uit dat het fileleed de eerst komende dagen fel zal verminderen.  

"Morgenmiddag wordt het nog knap lastig op de weg door de start van het bouwverlof in Leuven en grote delen van Wallonië en door het begin van de schoolvakantie in Zuid-Nederland" legt Beeckman uit. "De ringwegen van Antwerpen en Brussel zullen weer propvol zitten. Volgend weekend, dus 13 en 14 juli, beginnen grote delen van Oost- en West-Vlaanderen en Limburg  met het bouwverlof. Na dat weekend wordt het dan echt rustiger op de weg. Maar helaas niet voor lang: vanaf 5 augustus keert een deel van de bouwsector alweer terug uit vakantie, en dan groeien de files aan. De rust duurt niet lang."

Bekijk hieronder de reportage uit Het Journaal: