Hoe kunnen de Verenigde Naties opnieuw sancties opleggen aan Iran?

"Deze procedure is nog niet aan de orde", zo laat het Elysée -het paleis van de Franse president Emmanuel Macron- weten, ondanks het feit dat Iran de voorbije weken twee bepalingen van het nucleaire akkoord doelbewust en openlijk overtreden heeft. Toch zou het zeker 65 dagen duren vooraleer de Verenigde Naties opnieuw sancties tegen Iran zouden uitvaardigen. 

Concreet werden de meeste internationale sancties tegen Iran opgeheven in januari 2016, toen vastgesteld werd dat het land zich aan de bepalingen hield. Die zouden nu terug kunnen ingevoerd worden.

Als een van de partners van het akkoord officieel klaagt dat een van de andere partijen het akkoord niet naleeft, wordt de kwestie voorgelegd aan een Gemeenschappelijke Commissie. De leden daarvan zijn vertegenwoordigers van alle landen die het verdrag ondertekend hebben: Groot-Brittannië, Frankrijk, Duitsland, Rusland, China en uiteraard Iran zelf. De Verenigde Staten zijn daar niet bij, want die hebben zich teruggetrokken.

Die commissie heeft dan 15 dagen de tijd om een compromis te vinden. Ze kan echter ook beslissen om die periode te verlengen.

Als het probleem dan niet opgelost raakt, wordt de zaak een niveau hoger getild en moeten de ministers van Buitenlandse Zaken van de hierboven vernoemde zes landen van het verdrag zich over de kwestie buigen. Ook zij krijgen daar 15 dagen de tijd voor, tenzij ze beslissen om die periode te verlengen. 

Als de ministers dat wensen, kunnen ze de zaak ook voorleggen aan een Adviesraad van drie leden: Iran, het land dat de klacht heeft ingediend en een neutraal land. Die Adviesraad heeft dan -net zoals de ministers- een periode van 15 dagen om tot een vergelijk te komen. Het advies van die raad van drie landen is echter niet bindend.

Als de kwestie in de voorgaande stappen niet opgelost raakt, hebben de zes deelnemende landen in hun Gemeenschappelijke Commissie vijf dagen de tijd om zich over dat advies of de beslissingen van de ministers van Buitenlandse Zaken uit te spreken. 

Als het land dat de klacht tegen Iran heeft ingediend, niet tevreden is met het resultaat van dat overleg (of als er geen compromis is), dan kan de kwestie doorverwezen worden naar de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties. Het moet dan wel gaan om een "belangrijke overtreding van het nucleaire verdrag" en alle procedures om de kwestie binnen de Gezamenlijke Commissie op te lossen, moeten uitgeput zijn.

Als de klacht wordt doorverwezen naar de VN-Veiligheidsraad, krijgt die instelling volgens het verdrag 30 dagen de tijd om te beslissen. Let wel: de vroegere sancties tegen Iran worden na die periode automatisch opnieuw ingevoerd, tenzij 9 van de 15 leden van de Veiligheidsraad dat niet willen. Ook mag er dan geen enkel van de permanente leden (VS, Groot-Brittannië, Frankrijk, Rusland en China) zijn veto stellen.

Let wel: de VS komen hier op dit niveau dus opnieuw wel mee aan tafel. Als Washington (of iemand anders) het veto gebruikt, worden de sancties automatisch opnieuw van kracht. Het is vrijwel zeker dat de regering van VS-president Donald Trump dat zal doen. Of anders: als de kwestie naar de VN-Veiligheidsraad komt, zullen de sancties tegen Iran automatisch opnieuw van kracht worden en dat 65 dagen nadat er officieel een klacht wegens schending van het verdrag werd ingediend.