Alle campagnes ten spijt blijft Vlaanderen uit de bocht vliegen

Vier jongemannen en een jonge vrouw kwamen zaterdagochtend om het leven bij een zwaar ongeval in het Limburgse Kortessem. Ze waren onderweg van dancing Versuz toen ze, blijkbaar met hoge snelheid, tegen de gevel van een leegstaand café crashten. Onder hen bevond zich een beloftevolle voetballer van STVV. 

Bij Damme in West-Vlaanderen overleed een vrouw nadat haar vriend onder invloed tegen een voorligger was gereden. In Borgloon in Limburg was er een dodelijk ongeval met een bromfiets, en in Dilsen-Stokkem, ook in Limburg, knalde een bestuurder zaterdagochtend rond kwart voor zes fataal tegen een leegstaande woning.

Het nieuws lijkt de laatste weken gedomineerd door negatieve berichten over verkeersveiligheid, van roekeloze hardrijders in Schaarbeek tot een vrouw in Geel die een moeder en haar kinderen aanreed, volgens een speekseltest onder invloed van amfetamines. Zelf houdt ze het op rilatine, op doktersvoorschrift. 

Onveiligheidsgevoel

Het zijn geen geïsoleerde incidenten, want cijfers tonen aan dat het aantal verkeersdoden in Vlaanderen een tijdlang daalde, maar nu blijft steken op 300 verkeersdoden per jaar. Ook het aantal zwaargewonden en het aantal ongevallen zijn al jaren pijnlijk stabiel. Uit een internationale studie waarop Het Laatste Nieuws de hand kon leggen, blijkt dat nergens in Europa voetgangers zich zo onveilig voelen als in België.

“Uit alle bevragingen blijkt dat voetgangers zich vooral onveilig voelen door de overdreven en onaangepaste snelheid van auto’s”, zegt Werner De Dobbeleer van de Vlaamse Stichting Verkeerskunde. Experts zijn het erover eens dat er dringend iets moet gebeuren. Vraag is: wat?

De Europese Commissie maakte zopas bekend dat ze het aantal verkeersdoden, maar ook het aantal zware letsels tegen 2030 wil halveren, wat toch al over tien jaar is. Voor 2050 is er een ‘vision zero’: nul doden en zwaargewonden in het verkeer. “Vlaanderen zal zich moeten openstellen voor technologische innovaties”, zegt De Dobbeleer.

Zwarte dozen

De Europese Commissie verplicht binnenkort intelligente snelheidsbegrenzers in nieuwe wagens, ook in België dus. Het zal nog altijd mogelijk zijn om sneller te rijden dan toegelaten, maar de bestuurder krijgt tegendruk, waardoor hij het gaspedaal harder moet indrukken als hij sneller wil. De vraag is of dat voldoende is om moedwillige snelheidsduivels af te schrikken. Denk maar aan de ‘rodeo drivers’ die Schaarbeek onveilig maken. 

“Je kunt dat combineren met een strikte snelheidslimiet van 30 kilometer per uur in alle stads- en dorpskernen, en met een ‘black box’”, zegt De Dobbeleer. Er zijn zwarte dozen die video- en audio-opnames bewaren, maar in het privacygevoelige Europa zullen die niet snel ingang vinden. Maar er bestaan ook zwarte dozen die enkel data bijhouden van de laatste tien seconden voor een ongeval, zoals stuurbewegingen en de snelheid. “Het staat vast dat mensen voorzichtiger zijn als ze weten dat elke fout wordt geregistreerd.”

Veelplegers

Voor de verkeersveiligheid bestaat er niet één ‘quick fix’. Volgens experts kan ook de handhaving beter. Vrijdag kwam uit dat een man voor de 23ste keer een levenslang rijverbod kreeg. Daarnaast werd een gevangenisstraf opgelegd. De Brugse politierechter Peter Vandamme vindt dat dergelijke veelplegers sneller effectieve gevangenisstraffen moeten kunnen krijgen. Hij gaf in april een man uit Menen zeven jaar cel en tien jaar rijverbod voor een ongeval met twee doden in Torhout. 

“Voor zulke veelplegers moeten korte celstraffen uitgevoerd worden”, zegt Vandamme. “Twee weken binnen op water en brood is een pak efficiënter dan een boete die niet geïnd wordt. Een straf tussen drie en zes maanden wordt nu niet uitgevoerd. Boven die strafmaat krijgen ze misschien een korte periode een enkelband, want ja, de gevangenissen zitten vol. Bouw dan gevangenissen bij, als ze toch zo’n succes zijn. Wat zitten we als rechters anders te doen?” 

Peer pressure

Vandamme oordeelt dat er al voldoende geld naar preventiecampagnes is gegaan. Alle bobcampagnes ten spijt blijkt uit internationale enquêtes dat niemand alcohol in het verkeer meer tolereert dan de Belg. 

Verkeerspsycholoog Helmut Paris vindt echter dat de klemtoon niet enkel op repressie mag liggen. Volgens hem kunnen we gepastere maatregelen treffen als we beter begrijpen wat jongeren er zo in aantrekt om tot een uur of zes uit te gaan en vervolgens, al dan niet dronken, in de auto te kruipen. 

“De peer group speelt een belangrijke rol”, zegt Paris. “Het is superplezant, en even vergeten ze de realiteit buiten de auto, waardoor ze het risico te laag inschatten. Alcohol of drugs maken bovendien overmoedig. Dat is een heel gevaarlijke cocktail. Je kunt niet overal bij zijn en je kunt niet alles controleren, maar je kunt jongeren wel kritischer voor zichzelf maken. Op het terugkommoment in de nieuwe rijopleiding is er een moment om met jongeren in gesprek te gaan. Of dat voldoende is, betwijfel ik, maar het is een begin.”

Hij is een voorstander van een rijbewijs met punten, net als uittredend Vlaams minister van Mobiliteit Ben Weyts (N-VA). “Ik heb heel wat onpopulaire maatregelen moeten nemen, zoals de hervorming van de rijopleiding en de vermenigvuldiging van het aantal trajectcontroles”, zegt Weyts. “De cijfers van 2018 zijn een waarschuwing: als we de positieve trend willen doorzetten, moeten we ook doorzetten met doortastende maatregelen. Ik denk zowel aan negatieve maatregelen zoals de invoering van het rijbewijs met punten, als aan positieve maatregelen zoals een beloningsbeleid voor chauffeurs die erin slagen langere tijd te rijden zonder overtredingen.”