Worden vrouwelijke politici vaker seksistisch afgebeeld?

“De Volkskrant zocht een foto van twee van de belangrijkste leiders in Europa. Weet je wát, dachten ze, we doen er één met handtasjes!!” Met die tweet problematiseerde de Nederlandse GroenLinks-politica Marjolein Meier de fotokeuze van de Nederlandse redactie bij een analysestuk over de carrousel over de Europese top-jobs. “Een mannelijke leider staat nooit zoekend in zijn tas op de foto. Die zetten we pratend of in een houding van controle neer”, was haar argument.

De tweet van Meier leidde tot de nodige beroering: sommigen vonden haar uithaal muggenzifterij, anderen wezen er dan weer op dat Christine Lagarde, die net benoemd is als voorzitter van de Europese Centrale Bank, deze week nog getypeerd werd als de vrouw die van top tot teen getooid werd in Chanel. 

Volgens Pieter Klok, hoofdredacteur van de Volkskrant, moet er niet te veel achter gezocht worden. “We probeerden gewoon wat diepte in het beeld te steken. Het is nogal saai om twee vrouwen achter een bureau te tonen.” Ook Karen Celis, professor Gender en Politiek (VUB), struikelt niet over dit beeld: “Ik denk niet dat een machtige politica als Merkel hier wakker van zal liggen, die ziet er de humor wel van in.”

“Maar als je uitzoomt tot het internationale niveau en het structureel bekijkt, zijn er natuurlijk wél verschillen in de manier waarop mannen en vrouwen worden afgebeeld in de politiek”, zegt Sofie Van Bauwel, professor Mediastudies (UGent). Duits onderzoek toont dat er veel meer aandacht is voor de kledij van vrouwen en hun uiterlijk in het algemeen. Of dat ze vaker in privésetting worden getoond en mannen meer in de context van macht. Hét stereotiepe beeld van een politicus blijft volgens de experts als Van Bauwel nog steeds dat van een man, strak in het pak. Een man die overigens geen tijd heeft om de kinderen op te halen na het school maar wel tot in de vroege uurtjes aan de onderhandelingstafel zit.

Half monster

Ook in eigen land golden in het verleden al eens andere regels voor vrouwelijke politici dan mannen. “De kritiek die minister van Volksgezondheid Maggie De Block (Open Vld) krijgt op haar overgewicht is niet enkel scherper, maar het heeft ook een ander effect dan de aandacht voor het gewicht van een politicus als Bart De Wever (N-VA). Dat is omdat voor vrouwen sterker dan voor mannen een schoonheidsideaal geldt dat slank zijn voorschrijft”, zegt Celis. “Door zo het vrouw-zijn van politica’s te benadrukken, wordt de boodschap te geven dat vrouwen toch ‘anders zijn’, en toch niet een échte politicus.” Ook de kritiek op bijvoorbeeld de zogenaamde ‘fuck-me-botjes’ van Freya Van den Bossche (sp.a) enkele jaren geleden, valt in die categorie. 

Maar in vergelijking met wat bijvoorbeeld Hillary Clinton soms moest doorstaan in de VS, valt het volgens Celis nog wel mee. “Ik kom net van een congres waar een grondige analyse van de beeldvorming van Clinton werd gepresenteerd. Dat is toch een pak extremer, met afbeeldingen van een half monster, of een vastgeketende Clinton. Volgens het onderzoek opent dat niet alleen de deur voor meer denigrerende en haatdragende uitspraken over Hillary zelf, maar wordt het ook weer meer en meer oké om te zeggen dat vrouwen niet thuishoren in de politiek. We moeten erover waken dat zulke stereotiepe beelden niet systematisch worden.”

Ook mannen slachtoffer

Al benadrukt iedereen dat ook mannen steeds vaker op de korrel worden genomen. Ook opvallende outfits van mannelijke politici zullen bijvoorbeeld sneller in de media belanden, denk maar aan de maatpakken van De Wever. Politici spelen daar ook steeds meer op in en proberen bijvoorbeeld verborgen boodschappen in hun kleren te steken, al was het maar via de kleur van hun das.

Dat er wat rond beweegt, verklaart misschien waarom de foto een gevoelige snaar raakt. “Al moeten we ook niet op elke slak zout leggen”, zegt Klok. “Kijk, we moeten opletten dat we niet louter focussen op wat vrouwen anders maakt. Maar anderzijds is het ook begrijpelijk dat je meer oog hebt voor wat afwijkt: vrouwen dragen nu doorgaans meer kleur aan dan alle saaie en eentonige mannen in de politiek.”