"Sorry, uw pil is op": tekort aan medicijnen was nog nooit zo groot

Eind vorig jaar signaleerde de Apothekersbond al dat er een groot tekort was aan bepaalde soorten medicatie in ons land. Het ging toen om zo'n 410 medicijnen die niet meer verkrijgbaar waren, intussen zijn dat er al 50 meer. Een record dus. Het gaat onder meer om bloedverdunners, bepaalde soorten antibiotica, en vochtafdrijvende middelen die onder meer gebruikt worden voor de behandeling van een complex hartfalen.

Een tijdelijk tekort kan verschillende redenen hebben. Soms is er een tekort aan grondstoffen, soms sleept het productieproces lang aan omdat het erg ingewikkeld is, of een medicijn wordt na productie afgekeurd omdat het niet aan de kwaliteitsvereisten voldoet. Maar soms is er ook een commerciële reden, zegt de Belgische apothekersbond. "Soms is de oorzaak te vinden bij hoe men bij de producenten en distributie omgaat met de verdeling van medicatie over verschillende markten internationaal", zegt Lieven Zwaenepoel van de apothekersbond. "Dat is niet altijd in functie van de noden van de bevolking. Daar zitten ook economische beweegredenen achter."

De problemen door het tekort mogen niet onderschat worden, zegt de bond. "Het leidt tot dagelijkse problemen", zegt Lieven Zwaenepoel. "In 2017 hebben we bij een lager cijfer berekend dat het toen ging om miljoenen afleveringen op een jaar tijd. We moeten dagelijks mensen terug naar huis sturen en allerhande oplossingen zoeken. Vaak lukt dat, maar soms ook niet. En dan ontstaat er een probleem voor de gezondheid van die mensen."

De problemen zijn niet nieuw, ze zijn al maanden bekend. Zo'n twee maanden geleden trad er dan ook een nieuwe wet in werking in ons land, die het tekort aan medicatie moest tegengaan. De wet verplicht groothandelaars om medicijnen zeker aan Belgen te verkopen als er een tekort is, en niet te exporteren naar het buitenland.

"Er moet nog een uitvoeringsbesluit komen zodat de wet waterdicht wordt, maar sowieso ligt de wet al onder vuur', zegt Zwaenepoel. "Het is dus nog maar de vraag of die behouden kan blijven. De wet biedt trouwens enkel een oplossing voor een deel van de tekorten, die door uitvoer worden veroorzaakt."

Bovendien zijn er eerder maatregelen nodig boven het Belgische niveau, vindt de bond. "De Belgische regering heeft veel ondernomen om het probleem onder controle te krijgen, maar we moeten vaststellen dat dat niet of onvoldoende lukt. We moeten het op grotere schaal bekijken. Het probleem bestaat ook in landen rondom ons. Dus er moet op Europees niveau iets gebeuren. De Europese Commissie moet niet zozeer het vrij verkeer van goederen, maar wel de volksgezondheid vooropstellen. Want de Europese markt is wél belangrijk genoeg voor de producenten, in vergelijking met de Belgische markt."

Moeten we nu panikeren? "Paniek is geen goede raadgever. Dan krijgen we hamstergedrag in alle schakels van de keten, en dan wordt het probleem nog erger. Het is vooral verstandig om op tijd je geneesmiddel te verlengen, voor het doosje op is. En dan hebben we tijd om te proberen een oplossing voor het probleem te zoeken."

Het Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten nuanceert de stijging van het tekort. "Het aantal onbeschikbare geneesmiddelen schommelt eigenlijk al geruime tijd rond 4,5 à 5 % van het totaal aantal gecommercialiseerde geneesmiddelen in België", zegt woordvoerder Ann Eeckhout. "Voor de meeste geneesmiddelen zijn er ook alternatieven", vult ze aan. "De voorbije twee jaar hebben we maar voor 5 geneesmiddelen geen direct alternatief gevonden. Dan brengen we een werkgroep van experten samen. Die bekijkt dan hoe er omgegaan moet worden met de beperkte voorraad", aldus Eeckhout.