De verkiezingen van 26 mei waren op nationaal vlak de meest volatiele sinds de Tweede Wereldoorlog. Met andere woorden: nooit eerder waren er zoveel kiezers die van partij veranderden. De onderzoekers van de drie universiteiten hebben die verschuivingen sinds de vorige verkiezingen tegen het licht gehouden, net als de stemveranderingen tijdens de campagne.

Wat opvalt is dat die volatiliteit min of meer gelijk is in Vlaanderen en Wallonië. Zoals bekend zijn de Zweedse partijen aan Vlaamse kant (N-VA, CD&V en Open Vld) erop achteruit gegaan, niet zozeer omdat ze meer kiezers hebben verloren dan andere partijen, maar vooral omdat ze er elders minder konden ‘afsnoepen’. Grote winnaar Vlaams Belang kon bijvoorbeeld kiezers bij andere partijen weglokken, maar wist ook zijn kiezers van 2014 het best te behouden. Daarbij dient opgemerkt dat de partij vijf jaar geleden amper nog bestond.

Vlaams Belang haalde zijn kiezers voornamelijk bij de regeringspartijen, en dan in het bijzonder bij N-VA. Met voorsprong de grootste transfer vond plaats tussen N-VA en Vlaams Belang. N-VA verloor 18,5 procent van zijn kiezers uit 2014 aan Vlaams Belang. Dat komt voor Vlaams Belang neer op ruim een derde van zijn kiezers. PVDA haalde zijn stemmen eerder op links, maar opvallend genoeg ook bij N-VA. Groen verloor opvallend veel kiezers aan de communistische partij.

Het onderzoek toont aan dat campagnes nog steeds belangrijk zijn. Ruim 20 procent van de kiezers in Vlaanderen zegt tijdens de laatste drie weken voor 26 mei nog van partij te zijn veranderd. Dat blijft veel, maar geeft tegelijkertijd ook aan dat een pak wijzigingen al voor de campagne heeft plaatsgevonden. Anders gezegd: de grootste veranderingen in stemgedrag vinden plaats voor de campagne in plaats van tijdens de campagne.

Daaruit blijkt dat Groen tijdens de campagne een derde van de kiezers heeft verloren dat voordien van plan was voor haar te stemmen en slechts 18,5 procent heeft binnengehaald van elders. Ook geeft de studie aan dat N-VA zijn verlies niet boekte tijdens de campagne, maar reeds ervoor. Ongeveer 70 procent van de kiezers die in 2014 voor N-VA stemden, maar in 2019 hun heil zochten bij een andere partij, beslisten dat al voor de campagne. PVDA en Vlaams Belang haalden de beste score tijdens de campagne, al had extreemrechts zijn winst grotendeels al voordien op zak.

En de onbesliste kiezers, die bij het begin van de campagne nog geen idee hadden op wie ze zouden stemmen? Dat was in Vlaanderen zowat 7,6 procent. Ze trokken naar zowat alle partijen, en dan vooral naar Vlaams Belang en N-VA. Wat opvalt is dat Groen amper kiezers uit die vijver heeft opgevist.