Kunnen ketonen opzwellingen bij kankerbehandeling verhelpen?
Uit nieuw onderzoek bij muizen blijkt dat ketonen de groei en het herstel van lymfevaten stimuleren. Het team van projectleider Peter Carmeliet (VIB-KU Leuven Centrum voor Kankerbiologie) start binnenkort een proef met 50 kankerpatiënten met een lymfoedeem om te zien of zij gebaat zijn met een ketogeen dieet.
Ketonen haalden dit jaar het nieuws als superbrandstof voor wielrenners. Het gaat om een lichaamseigen stof. Ons lichaam maakt ze aan als noodbrandstof in tijden van ontbering. Maar je kan zo’n toestand of modus ook opwekken door veel vetten te eten en heel weinig koolhydraten. Het ketogeen dieet of ketodieet heeft ondertussen ook een plaats veroverd in het rijtje van afslankdiëten. Maar ketonen zijn ook veelbelovend in de strijd tegen kanker.
Lymfevaten als drainage
Het lymfesysteem bestaat uit een netwerk van lymfevaten dat vloeistof in lichaamsweefsels afvoert naar de bloedvaten. Maar wanneer die vloeistof niet correct wordt afgevoerd zwellen lichaamsdelen op. Het team van Peter Carmeliet ontdekte bij muizen en mensencellen dat ketonen de groei en het herstel van de lymfevaten bevordert (door de aanmaak van de molecule acetyl-CoA). Dat zou betekenen dat je lymfeproblemen ook bij mensen kan aanpakken met een aangepast dieet.
Kankerbestrijding
Lymfoedeem kan op zichzelf voorkomen, maar is ook in een aantal gevallen het gevolg van kankerbestrijding, zegt Peter Carmeliet. “ Kankers zaaien zich vaak uit via de lymfeklieren. Bij ongeveer één op de zes kankerpatiënten moeten we lymfevaten verwijderen. Gevolg: vochtophoping en opzwelling.”
Bij ongeveer één op de zes patiënten met borstkanker of een andere kanker moeten we lymfevaten verwijderen
Voor zo’n opzwelling van de lymfevaten bestaan ook geen geneesmiddelen. Een aantal kankerpatiënten kan dus baat hebben bij een ketodieet. Bij proefdieren is het alvast gelukt. “Het resultaat was ook blijvend en konden we stoppen met het dieet”, stelt Peter Carmeliet. “Nu is het de vraag of dat ook bij mensen zo is”.
Bij dieren was het resultaat blijvend en konden we stoppen met het dieet
Een andere vraag is of patiënten zo’n ketogeen dieet kunnen volhouden. Dokter Sarah Thomis van het UZ Leuven coördineert de klinische studie: “Het dieet bestaat uit 90 procent vet, met zeer lage hoeveelheden eiwitten en koolhydraten. Samen met onze diëtiste hebben we een voedingspatroon ontwikkeld dat leidt tot een hoge aanmaak van ketonen, maar dat ook makkelijk vol te houden is”. Indien een patiënt het dieet echt niet kan volhouden, kunnen we nog altijd overstappen op de supplementen zoals die in de wielersport worden gebruikt, meent Peter Carmeliet. Het enige nadeel is dat die vrij duur zijn.
Volgende stap
Momenteel rekruteert het klinische team borstkankerpatiënten met lymfoedeem. Vijftig patiënten zullen gedurende twee maanden het dieet volgen. “In die periode zullen we het volume van de zwelling meten en het transport van de lymfevloeistof”, zegt Sarah Thomis. "Als de resultaten gunstig zijn, kunnen we een proef op grotere schaal organiseren".
De voortekenen zijn alvast positief. Een aantal kankerpatiënten kampt namelijk ook met overgewicht en is op eigen houtje met een ketodieet begonnen. Peter Carmeliet: “Die mensen hebben op internet al gepost dat hun lymfoedeem verbeterd is door het dieet en hun dokters hebben dat bevestigd. Dus er is eigenlijk al indirecte evidentie die nog niet gecontroleerd is.” Over een goed half jaar weten we meer.