Brein achter bloedbad op de Ramblas was dubbelspion
Het brein achter de aanslagen in Barcelona van twee jaar geleden was een informant van de Spaanse inlichtingendienst. Dat kan verklaren waarom België kreeg te horen dat er niets verdachts aan hem was toen hij hier als imam werkte. De man blijkt ook daarna nog in ons land verbleven te hebben, net zoals vier terroristen die het bloedbad uitgevoerd hebben.
In 2016 mailde een Vilvoordse politieagent naar een Catalaanse collega die hij kort tevoren had ontmoet op een congres. Informeel, maar wel met de nodige aandrang. Of de man kon opzoeken wat er in Spanje bekend was over Abdelbaki Es Satty. Die Marokkaan met Spaanse papieren verbleef al sinds oktober 2015 in het naburige Diegem, waar hij een job had versierd als imam in de lokale moskee.
Het waren de moskeebestuurders zelf die de politie hadden getipt over zijn radicale ideeën. Es Satty sprak alleen maar Spaans en Arabisch, maar was toch aangeworven omdat de moskee geen andere gebedsleider vond.
Op 8 maart 2016 kreeg de Vilvoordse agent te horen dat er niets verdachts over Es Satty viel te melden – en omdat de kerel korte tijd later uit Diegem verdween, kraaide er geen haan meer naar hem.
Dat veranderde in augustus 2017, toen zestien doden vielen bij aanslagen op de Ramblas in Barcelona en het naburige stadje Cambrils. Es Satty bleek het brein te zijn dat het bloedbad had beraamd. Zelf was hij daags voordien aan zijn einde gekomen toen de voorraad explosieven van zijn terroristische cel ontplofte in hun schuilplaats in Alcanar.
Haastig van de lijst geschrapt
Er deden sedertdien al vaak geruchten de ronde dat Es Satty werkte als een informant voor de Spaanse inlichtingendienst – en die zijn nu bewezen. Uit documenten die de krant Público bemachtigde, blijkt zelfs dat hij nog contact had met het Centro Nacional de Intelligencia (CNI) toen de terreur al volop werd gepland. Daags na het bloedbad heeft het CNI zijn naam haastig van haar lijst geschrapt. Het lijkt er dus op dat Es Satty een dubbelrol speelde en zijn status van informant heeft misbruikt om ongestoord zijn gang te gaan.
Het is niet de eerste keer dat zoiets gebeurt. In België is er het voorbeeld van Abdelkader El Farssaoui, die zeker voor de Spaanse en mogelijk ook voor onze eigen veiligheidsdiensten infiltreerde in jihadistische kringen. Maar toen hij dat deed in het rekruteringsnetwerk van de Brusselse goeroe Khalid Zerkani, dat meerdere van de aanslagplegers in Parijs en Brussel naar Syrië loodste, hielp hij dat netwerk ijverig mee alvorens zonder enig spoor van het toneel te verdwijnen.
Van Es Satty is inmiddels ook geweten dat hij in 2017 nog terug in België verscheen. Op 26 februari van dat jaar nam hij een vliegtuig van Girona naar Charleroi, waarvoor het ticket was geboekt door Abdelkarim A. uit Diegem, een aangetrouwd familielid, naar verluidt.
Of die reis te maken had met zijn terroristische plannen, staat nog altijd niet vast. Maar feit is dat ook vier andere leden van de terreurcel die hij in Catalonië ronselde, van wie er drie zijn omgekomen, in de maanden voor het bloedbad in België waren.