Kapitein reddingsschip Sea Watch vrijgelaten, VN bezorgd om druk die Salvini op rechter uitoefent

Carola Rackete wordt wel nog verder vervolgd omdat ze eind juni de haven van het Italiaanse eiland Lampedusa binnenvoer met 40 migranten en vluchtelingen aan boord, ondanks een verbod van de Italiaanse overheid. Ze raakte daarbij ook een patrouilleboot van de Italiaanse grenspolitie. Ze wordt beschuldigd van het "in de hand werken van clandestiene immigratie", en van het negeren van een bevel van een oorlogsschip. 

Rackete werd gearresteerd en onder huisarrest geplaatst, omdat ze geweld zou hebben gebruikt tegen dat oorlogsschip. Maar die beschuldiging vond de onderzoeksrechter te zwaar om haar arrestatie te handhaven. Ze vond ook dat Rackete gehandeld had vanuit een humanitaire plicht. Rackete moest wel in Italië blijven tot ze opnieuw verhoord kon worden, en dat is dus vandaag gebeurd. Ze is nu vrij en mag volgens haar advocaat ook naar Duitsland terugkeren, als ze dat wil, zolang het verdere onderzoek loopt.

De Italiaanse minister van Binnenlandse Zaken Salvini uitte al meermaals zijn ongenoegen over de volgens hem "politieke beslissing" van de "linkse" rechter, die "de vrijlating van een crimineel" bevolen heeft. Een dag na de vrijlating van Rackete op 2 juli zette hij de volgende boodschap op Twitter: "Justitie moet dringend hervormd worden, degenen die ze uitvoeren moeten geselecteerd en bevorderd worden, en de criteria voor de benoeming van rechters moeten gewijzigd worden. Want dit is niet de justitie die een land dat vooruit wil verdient."

De betrokken magistraat, een vrouw, werd op sociale media zwaar onder vuur genomen. Ze kreeg onder meer seksueel getinte beledigingen en doodsbedreigingen naar het hoofd geslingerd. 

Vijf experten van de VN-mensenrechtenraad uiten vandaag hun bezorgdheid over criminalisering van reddingsoperaties van hulporganisaties, én over de bedreigingen tegen de onafhankelijkheid van de rechtspraak in Italië.  "In een rechtsstaat moeten politici uitspraken van rechters respecteren en er zich naar schikken", zegt de speciale rapporteur over deonafhankelijkheid van rechters en advocaten van de VN-mensenrechtenraad. "Ze onthouden zich beter van commentaar op rechterlijke beslissingen, zeker in zaken die nog lopen."

De VN-mensenrechtenraad stuurde eerder al twee brieven aan de Italiaanse regering om zijn bezorgdheid te uiten over de criminalisering van humanitaire reddingen op zee, en de weigering om humanitaire reddingsschepen nog toe te laten in Italiaanse havens. Ook Amnesty International uitte al zijn bezorgdheid, en vraagt dat de beschuldigingen tegen Carola Rackete ingetrokken worden.

Ook andere landen proberen overigens beperkingen op te leggen aan hulporganisaties die migranten en vluchtelingen redden op de Middellandse Zee. In Spanje, een land met een socialistische regering, riskeert de organisatie Open Arms boetes tot meer dan 900.000 euro, officieel omdat ze zich niet aan bepaalde technische voorschriften zou houden. In Nederland probeerde de liberale VVD een wetsvoorstel door het parlement te krijgen dat migranten redden strafbaar maakt, maar dat stuitte op felle verontwaardiging.

In Helsinki, in Finland, zijn intussen de Europese ministers van Binnenlandse Zaken bij elkaar. Gisteravond hebben ze zich informeel gebogen over de heikele kwestie van de reddingen op de Middellandse Zee, die de lidstaten verdeelt. Italië en Malta willen hun havens immers zoveel mogelijk gesloten houden voor reddingsschepen met migranten en vluchtelingen, en zeker die van hulporganisaties.

Zij willen niet meer dat de landen aan de Europese buitengrenzen alleen voor het probleem moeten opdraaien. Volgens de Europese regels zijn zij verantwoordelijk voor de opvang van die mensen, en voor de afwikkeling van hun eventuele asielprocedure. Die landen eisen een hervorming van de regels. Maar dat stuit dan weer op verzet bij andere lidstaten, zoals Hongarije en andere Oost-Europese landen.

Duitsland en Frankrijk proberen - voorlopig tevergeefs - een tijdelijk "solidariteitsmechanisme" op poten te zetten, zodat er niet bij elke aankomst weer een stille "telefoon"-diplomatie nodig is om de mensen aan boord te verdelen over verschillende lidstaten. Volgens de Duitse minister van Binnenlandse Zaken Seehofer zijn een vijftiental landen al bereid gevonden om daaraan mee te werken, en zou zo'n mechanisme mogelijk moeten zijn tegen september, het zou dan tot eind oktober gelden.

Maar vanuit Italië komen er andere geluiden. Minister van Binnenlandse Zaken Salvini vreest dat alleen de mensen die asiel willen aanvragen verdeeld zouden worden, en dat Italië met de anderen zal blijven zitten, "en die zijn moeilijk terug te sturen". Hij wil ook dat er veel meer gedaan wordt om te vermijden dat mensen de Middellandse Zee proberen over te steken.