Ebola: Congolese regering weigert vaccinatieplan met Belgisch vaccin uit te rollen

In het oosten van Congo brak een jaar geleden een nieuwe ebola-epidemie uit die al het leven heeft gekost aan 1.700 mensen. Deze week nog bestempelde de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) de situatie als een "internationale gezondheidscrisis".

Voorlopig keurt de Congolese overheid de uitrol van een ­experimen­teel ebolavaccin van Janssen Pharma­ceutica niet goed. Het zou volgens de Congolese minister van volksgezondheid, Oly Ilunga, verwarrend zijn voor de bevolking, omdat van het vaccin twee inentingen nodig zijn en omdat de Congolese regering al een vaccinatieplan heeft met een vaccin van het Amerikaanse bedrijf Merck.

Volgens Johan Van Hoof, hoofd van de afdeling vaccinontwikkeling van Janssen Pharmaceutica, zouden de twee vaccins perfect complementair kunnen zijn.

“Het Merck-vaccin is een levend vaccin, een onschuldig virus waarin een gen wordt ingebouwd zodanig dat het ook tegen ebola beschermt. Dat heeft het voordeel dat het zeer snel werkt maar heeft het nadeel dat er heel wat bijwerkingen kunnen zijn zoals koorts. Dat vaccin is aangewezen als ebola ergens uitbreekt en de onmiddellijke contactenkring moet snel beschermd worden.”

“Ons vaccin is geen levend virus. Het heeft twee dosissen nodig maar daardoor geeft het een solide immuunrespons. Ons vaccin kan vooral nuttig zijn voor gezondheidswerkers en bescherming op lange termijn voor een grote groep mensen bieden.” 

Dat de Congolese minister van Volksgezondheid geen voorstander is van het vaccin van Janssens Pharmaceutica is maar een deel van het verhaal. Het uitrollen van een vaccinatieprogramma is een onderhandeling met veel partners, betrokkenen en geldschieters.

Het vaccin van Janssen Pharmaceutica werd ontwikkeld met steun van Europa. Een aantal Westerse landen en hulporganisaties hebben daar bovenop ook fondsen beloofd voor ebola-projecten, maar die zijn maar voor de helft uitbetaald. Dat komt onder andere door gebrek aan vertrouwen in de Congolese overheid. Volgens een audit van de Wereldbank leiden vooral corruptie en het feit dat de Congolese overheid de strijd tegen ebola volledig zelf wil controleren, tot problemen.

Daar komt nog bij dat een deel van de bevolking wantrouwen heeft tegenover vaccins. Sommige mensen die gevaccineerd zijn, krijgen toch ebola, omdat ze al vóór de inenting besmet werden. Dankzij het vaccin verloopt de infectie minder ernstig, maar daar hebben veel mensen geen boodschap aan. Ze geloven niet dat het vaccin werkt. “Meerdere gezondheidswerkers in de regio zijn daarom de afgelopen maanden gedood,” zegt Van Hoof. “De situatie op het terrein is enorm complex. In de regio is er ook heel wat onrust met gewapende groepen die mekaar bestrijden.”

Van Hoof hoopt dat nieuwe onderhandelingen er toe leiden dat er toch nog een uitgebreide vaccinatie komt. “Wij hopen dat er nog een evolutie komt in het denken maar het zijn de Congolese autoriteiten zelf die de verantwoordelijkheid en de beslissing moeten nemen. Ik denk dat voor elke epidemie van deze aard de tijdsfactor belangrijk is. Sowieso denk ik dat iedereen graag zou hebben dat hoe vlugger deze epidemie over is, hoe beter het zou zijn voor de bevolking. We staan nog altijd klaar om het vaccinatieplan mee uit te rollen.” 

Ondertussen sterven er in Congo dagelijks ongeveer tien mensen aan ebola.