Trage Belgische regeringsvorming heeft gevolgen voor Europa: straks wellicht geen belangrijke Eurocommissaris

Informateurs Johan Vande Lanotte (sp.a) en Didier Reynders (MR) moeten bij de verschillende partijvoorzitters polsen naar een consensuskandidaat voor de benoeming van een Europees commissaris. Het is een piste die Europees Parlementslid Geert Bourgeois (N-VA) naar voren schuift en die ook in hoge regeringskringen op steun kan rekenen. Op die manier moet vermeden worden dat ons land achter het net vist in de strijd om een topportefeuille. 

Tegen eind augustus moet een kandidaat-Eurocommissaris voorgedragen worden. Maar eigenlijk is zelfs dat te laat, zegt Bourgeois. “Nu al wordt er gedeald en worden er akkoorden gesloten.” 

Hij zegt te weten dat onder meer Polen en Italië al zicht hebben op een belangrijke bevoegdheid – in ruil steunden ze de aanstelling van de Duitse Ursula von der Leyen als Commissievoorzitter. Hoe langer er getalmd wordt, hoe groter dus de kans dat ons land achter het net vist in de strijd om een topfunctie. “Als we nog langer wachten, blijven we over met de Eurocommissaris voor Meertaligheid, met alle respect voor die functie”, zegt Europees Parlementslid Kris Peeters (CD&V).

Weinig appetijt

Maar een snelle beslissing is voorlopig weinig waarschijnlijk. De benoeming van een Eurocommissaris maakt traditioneel deel uit van de regeringsonderhandelingen. De informateurs slaagden er nog niet in de twee grootste partijen, N-VA en PS, dichter bij elkaar te brengen. Zo raakt ook de voordracht van een Belgische Eurocommissaris vertraging op. 

Ook in 2014 ging er heel wat tijd over. Pas begin september, in de eindfase van de regeringsonderhandelingen, werd beslist dat de post naar Marianne Thyssen (CD&V) ging. Haar partij moest vervolgens afzien van het premierschap. 

Thyssen kreeg de portefeuille Sociale Zaken, maar volgens voormalig Eurocommissaris Karel De Gucht zat er veel meer in. Had ons land haast gemaakt, dan had zij zich kunnen opmaken voor de erg belangrijke bevoegdheid Mededinging.

In de regering-Michel is er in ieder geval weinig appetijt om zelf het heft in handen te nemen. In de Kamer hebben de regeringspartijen MR, CD&V en Open Vld amper 38 van de 150 zetels in handen, waardoor ze de legitimiteit lijken te missen voor zo’n gevoelige aanstelling. 

“Het is waarschijnlijk beter dat er iets meer draagvlak is”, zegt Peeters. Bovendien mag een regering in lopende zaken enkel beslissen over dringende benoemingen.

Onnodig ingewikkeld

Zo blijft de voordracht voor een invloedrijke Europese functie afhankelijk van een doorbraak in de federale coalitievorming, ook al staan die twee in theorie los van elkaar. De politieke besluitvorming wordt daardoor onnodig ingewikkeld en traag. 

Afgelopen weekend raakte koning Filip het thema nog aan in zijn 21 julitoespraak. “De vele uitdagingen zijn van die aard dat ze snel moeten worden aangepakt, met moed en vastberadenheid. En ze zijn zo met elkaar verweven, dat ze een intense samenwerking vergen, op alle niveaus.”

Langgerekt politiek stratego is het onvermijdelijke gevolg van samenvallende verkiezingen, zeggen Peeters, Bourgeois en De Gucht. Alledrie pleiten ze ervoor om de verkiezingen weer van elkaar los te koppelen. Het systeem leidt er immers toe dat beleidsniveaus te veel met elkaar moeten concurreren. Ook in de hoofden van de kiezer: bij samenvallende verkiezingen gaat het gros van de (media-)aandacht naar het federale niveau. Vlaanderen en Europa raken ondergesneeuwd.

De federale legislatuur moet daarom volgens Bourgeois ingekort worden van vijf naar vier jaar. “In ons huidige systeem hebben we telkens in mei federale en Europese verkiezingen, en moet er in juli gelobbyd worden voor die Eurocommissarissen. We gaan elke keer weer in de problemen komen.”