Wat heeft de Russische luchtmacht te zoeken in de buurt van Zuid-Korea?
Zuid-Koreaanse F-16’s hebben honderden waarschuwingsschoten afgevuurd richting een Russisch legervliegtuig dat het Zuid-Koreaanse luchtruim zou hebben geschonden bij twee omstreden eilandjes. Probeert Moskou zijn invloedssfeer uit te breiden?
Hoe kwam het ongebruikelijke treffen in de lucht tot stand?
Twee Russische Tu-95-bommenwerpers vlogen dinsdag samen met twee Chinese H-6-bommenwerpers in de buurt van het Zuid-Koreaanse luchtruim. Ze vlogen dichtbij, maar niet over Zuid-Koreaans territorium. Niet veel later werd echter nog een ander Russisch toestel gespot: een A-50, dat is uitgerust om gevechtsvliegtuigen te begeleiden. Het toestel zou vervolgens twee keer het Zuid-Koreaanse luchtruim hebben geschonden toen het vloog nabij de Dokdo-eilanden, twee rotsachtige eilandjes die halverwege de zee tussen Zuid-Korea en Japan liggen.
De Zuid-Koreanen vuurden enkele honderden waarschuwingsschoten af en ook enkele flares – dat zijn explosieve chemicaliën die een fel vuur of veel rook afgeven. De Zuid-Koreaanse luchtmacht was daarop in rep en roer. De ene na de andere F-16 steeg op van de militaire basis in Gwangju. In Seoul werden diplomaten uit Moskou en Beijing op het matje geroepen en veiligheidschef Chung Eui-yong dreigde met “nog hardere maatregelen” als het incident zich zou herhalen.
De Dokdo-eilanden vormen een precair gebied voor Seoul. Zuid-Korea bezit de eilanden, maar Tokio claimt ze ook als eigendom. Japan noemt de eilanden Taeshima. Op veel neutrale kaarten worden de rotseilanden Liancourt genoemd. Japan en Zuid-Korea ruziën al sinds de 19de eeuw over de rotsblokken, die nationalistische gevoelens oproepen. In het parlement van Seoul worden op een scherm permanent livebeelden van het eiland vertoond.
Wat deden de Russen en de Chinezen daar samen?
Russische en Chinese gevechtsvliegtuigen deden dinsdag voor het eerst een gezamenlijke langeafstandspatrouille in Azië, verklaarde het ministerie van Defensie in Moskou. Het is opnieuw een teken dat de Russische en Chinese legers hun samenwerking opschroeven. De vlucht had onder meer als doel “de capaciteit te perfectioneren om samen acties uit te voeren”.
Onder de Chinese president Xi Jinping en zijn Russische ambtsgenoot Vladimir Poetin zijn beide landen intensiever gaan samenwerken, onder andere op militair gebied. Zo deden in september vorig jaar 3.200 Chinese soldaten en 900 tanks mee aan grootschalige Russische legeroefeningen in Oost-Siberië. Na afloop spraken de twee grootmachten af “regelmatig gezamenlijke oefeningen te gaan houden”. Ook leverde Rusland recentelijk 24 Sukhoi Su-35-gevechtsvliegtuigen aan Beijing. The Moskow Times schreef dinsdag dat beide landen gaan werken aan een formeel militair samenwerkingsverband.
Hoe uitzonderlijk is de confrontatie?
Het is volgens de Zuid-Koreaanse luchtmacht de eerste keer dat een Russisch toestel het nationale luchtruim heeft geschonden. Minstens zo uitzonderlijk is evenwel dat de Zuid-Koreaanse F-16’s waarschuwingsschoten afvuurden. Doorgaans ‘begeleiden’ toestellen van de luchtmacht de buitenlandse vliegtuigen totdat ze het nationale luchtruim hebben verlaten. Het zogeheten ‘onderscheppen’ van buitenlandse gevechtsvliegtuigen komt vaak voor. Zo komt de Nederlandse luchtmacht regelmatig in actie als Russische toestellen onaangekondigd over de Noordzee vliegen.
Onder het nationale luchtruim wordt de ruimte boven het grondgebied van een land verstaan plus de territoriale wateren tot 20 kilometer uit de kust. Daarbuiten hanteren landen vaak nog een luchtdefensiezone, waarbij ze buitenlandse toestellen vragen zich vooraf te identificeren. Dat is echter niet verplicht. Russische en Chinese gevechtsvliegtuigen vliegen vaak genoeg onaangekondigd door de luchtdefensiezone van Japan en Zuid-Korea. Tussen 1 april 2018 en 31 maart 2019 onderschepte de Japanse luchtmacht bijvoorbeeld maar liefst 999 keer een Russisch of Chinees toestel in deze zone.
Wat is de Russische lezing van de gebeurtenissen?
Rusland verklaarde dinsdag alleen dat de twee Tu-95’s samen met de Chinese toestellen een vlucht hadden gemaakt over neutrale wateren en dat twee Zuid-Koreaanse F-16’s “onprofessionele manoeuvres” uithaalden door zonder te communiceren op de route van de Russische toestellen te vliegen. Moskou zweeg opvallend genoeg over de A-50, het toestel dat het luchtruim zou hebben geschonden.
Rusland meldde ook dat “dit niet de eerste keer dat Zuid-Koreaanse piloten onsuccesvol hebben geprobeerd Russische toestellen te verhinderen om over neutrale wateren te vliegen”. En: “Als onze piloten zich onveilig hadden gevoeld, hadden ze een kordaat antwoord klaar gehad.”