‘Hebben we niet nog wat kadavers om aan de kraaien te voeren?’: ‘Chatgate’ brengt Puerto-Ricaanse gouverneur in nauwe schoentjes
Op het eiland Puerto Rico eisen honderdduizenden burgers het aftreden van gouverneur Ricardo Rosselló, sinds vorige week omstreden chatconversaties zijn uitgelekt. Rosselló weigert te vertrekken. Wie is deze man, die een van de grootste politieke demonstraties uit de moderne Amerikaanse geschiedenis heeft uitgelokt?
Honderdduizenden Puerto Ricanen marcheerden maandag door hoofdstad San Juan, woedend over de uitlatingen die de 40-jarige gouverneur Ricardo Rosselló in chatgesprekken heeft gedaan. “Ricky, treed af!”, klonk het. De demonstraties houden al meer dan een week aan. Het is voor het eerst in twintig jaar dat burgers zo massaal de straat op gaan op het semi-zelfstandige Amerikaanse eiland.
Het gewraakte schandaal heet in de volksmond ‘chatgate’. Het Puerto Ricaanse Centrum voor Onderzoekjsournalistiek publiceerde vorige week bijna negenhonderd pagina’s van chatberichten die Rosselló uitwisselde met elf van zijn topambtenaren. Die bleken vol te staan met seksistische, homofobe en vulgaire opmerkingen.
Zo noemde Rosselló de Puerto Ricaanse politica Melissa Mark-Viverito “een hoer die door de bevolking in elkaar geslagen zou moeten worden”. In een ander chatgesprek zegt een topambtenaar dat hij de burgemeester van San Juan, Christian Sobrino Vega, wel zou willen neerschieten. “Daar zou je me een groot plezier mee doen”, luidt het antwoord van Rosselló.
Het schandaal Chatgate komt niet uit de lucht vallen. Enkele dagen eerder kwam ook al een groot corruptieschandaal van de regering naar buiten. De FBI arresteerde twee voormalige topambtenaren van Rossello’s regering, onder wie de minister van Onderwijs, die voor meer dan 15 miljoen dollar contracten hadden uitgezet naar bedrijven waar ze persoonlijke connecties mee hadden.
Biomedicus
Rosselló is een zoon van Pedro Rosselló, die tussen 1993 en 2001 gouverneur was van het eiland. Zoon Ricardo was aanvankelijk niet zo bezig met politiek. Hij promoveerde op biomedische techniek en won diverse prijzen voor zijn stamcelonderzoek. In Beijing begon hij een bedrijf dat medicijnen ontwikkelt tegen onder andere prostaatkanker en hiv. Maar nadat zijn vader in 2008 de partijverkiezingen verloor, begon hij zich politiek steeds meer te roeren.
Rosselló scoorde met een politieke actiegroep die zich inzet voor het omvormen van Puerto Rico tot deelstaat van de Verenigde Staten. De politieke status van het eiland is een onderwerp dat de gemoederen al decennia bezighoudt. Officieel geldt Puerto Rico als ‘gemenebest’ van de Verenigde Staten, sinds de Spanjaarden het in 1898 afstonden. De ruim 3 miljoen Puerto Ricanen mogen hun eigen bestuur kiezen. Meestemmen bij de Amerikaanse presidentsverkiezingen kan niet, hoewel de Verenigde Staten wel over de jurisdictie en het buitenlandbeleid van het eiland gaan.
Bij de verkiezingen van 2016 kreeg Rosselló 42 procent van de stemmen. Hij trad aan met de plechtige belofte de economie van Puerto Rico uit het slop te trekken. Het eiland staat er al jaren beroerd voor, met een torenhoge staatsschuld van 70 miljard dollar en zo’n 45 procent van de bevolking die onder de armoedegrens leeft.
Orkaan Maria
Toen moest de grootste ramp nog komen. In 2017 trok de orkaan Maria over het eiland. De natuurramp richtte 100 miljard dollar aan infrastructurele schade aan. Duizenden inwoners raakten dakloos. De regering van Rosselló hield aanvankelijk vast aan een dodenaantal van 64. CNN en Puerto Ricaanse onderzoeksjournalisten schatten dat de dodentol echter in de duizenden oploopt.
Het kwam zover dat het Puerto Ricaanse Centrum voor Onderzoeksjournalistiek de regering aanklaagde. Een jaar na de orkaan schroefde deze het dodenaantal alsnog op tot bijna drieduizend. Daarmee bleek Maria een van de dodelijkste orkanen uit de Amerikaanse geschiedenis.
Het zit de Puerto Ricanen diep: het vertrouwen is weg. Niet voor niets zijn het nu weer de onderzoeksjournalisten die de chatgesprekken naar buiten brengen. Extra pijnlijk is dat het Rosselló daarin grappen maakt over de slachtoffers van de orkaan. “Hebben we niet nog wat kadavers om aan de kraaien te voeren?” vraagt hij in een gesprek over het budget voor forensische pathologen.
Inmiddels heeft Rosselló gezegd zich niet herkiesbaar te stellen voor de verkiezingen van 2020. Ook zal hij aftreden als president van de zittende Nieuwe Progressieve Partij. Als gouverneur trekt hij zich echter niet terug. Er is immers genoeg werk te doen, aldus Rosselló. Of hij daarmee wegkomt, is hoogst onzeker.