"Vroeger gebeurden klimaatwijzigingen in één regio, nu over de hele planeet"

Klimaatwijzigingen waren er vroeger ook, wordt vaak gezegd. Dan wordt er bijvoorbeeld verwezen naar de Kleine IJstijd of de periode van de middeleeuwse opwarming. In dat opzicht zou de huidige klimaatverandering een natuurlijk verschijnsel zijn en heeft ze niets alarmerends.

Maar het team van Raphael Neukom van de Universiteit van Bern wijst nu in een artikel in het tijdschrift 'Nature' op een belangrijk verschil. In tegenstelling tot nu gebeurden die klimaatveranderingen in de voorbije tweeduizend jaar nooit op de hele planeet tegelijkertijd.

Jaarringen van bomen
De wetenschappers gebruiken daarvoor onder andere het zogeheten 'Pages-2k-Netwerk' dat tweeduizend jaar omvat. De temperaturen kunnen daarbij uit de jaarringen van bomen worden afgelezen omdat de dikte van het hout varieert naargelang de heersende temperaturen. Hetzelfde is mogelijk bij koraalriffen, waaraan de temperaturen van het water kunnen afgelezen worden. De onderzoekers konden echter geen voorbeeld vinden van een klimaatwijziging die zich over de hele aardbol tegelijk voordeed, op de laatste 150 jaar na dan.

Als voorbeeld halen de onderzoekers de Kleine IJstijd aan tussen de vijftiende en de negentiende eeuw. De koudegolven deden zich per regio in andere tijdvakken voor: in de vijftiende eeuw in de centrale en oostelijke Stille Oceaan, in de zeventiende eeuw in het noordwesten van Europa en het zuidoosten van Noord-Amerika, en in de negentiende eeuw pas in de andere regio's van de wereld.

“Gevolg van menselijk gedrag”
"Maar in tegenstelling daarmee zien we dat de opwarming van de aarde in de laatste 200 jaar op 98 procent van de aarde gebeurt", schrijven de onderzoekers. "Dit wijst erop dat de klimaatwijziging nu een gevolg is van menselijk gedrag en dat ze zonder voorgaande is. En dan gaat het niet alleen om absolute temperaturen, maar ook om de ruimtelijke context waarin dat gebeurt.”

Aardrijkskundeprofessor Scott George van de Universiteit van Minnesota wijst er in een commentaar in 'Nature' op dat het niet makkelijk is om warme en koude periodes met elkaar te vergelijken. Een langzame klimaatverandering die over verschillende eeuwen verloopt, laat zich immers zeer moeilijk aflezen uit de jaarringen van bomen. Maar hij concludeert wel dat het klimaat voortdurend wijzigt. “Geen enkele opwarming levert qua aantal graden zo’n duidelijk beeld op als die van de laatste eeuw. En daarbij komt dan nog dat de klimaatopwarming vandaag de dag over de hele planeet synchroon verloopt.”