Groot-Brittannië wil tegen 2030 een algemene rookstop. En Vlaanderen?

In Groot-Brittannië lijken ze vast van plan om allerlei vermijdbare aandoeningen aan te pakken. In een zogenoemd Groenboek heeft de overheid een resem doelstellingen vastgelegd, om ervoor te zorgen dat het aantal jaren dat de Britten in slechte gezondheid doorbrengen, naar beneden gaat. Dat meldt de BBC. 

De doelstellingen zijn opmerkelijk ambitieus en concreet. Zo moet er tegen 2030 een algemene rookstop zijn, komen er schema’s ‘tandenpoetsen’ in crèches en kleuterscholen en wil de overheid onderzoeken hoeveel slaap je precies nodig hebt om gezond te zijn, zodat zo ook daar concrete richtlijnen kan over formuleren. Komt een roker in het ziekenhuis terecht, dan krijgt die meteen begeleiding aangeboden om de sigaret af te zweren. 

Eerder al maakte de Britse regering werk van duidelijkere calorielabels in cafés en restaurants, werd junkfoodreclame verboden na 21u en werd beslist om energiedrankjes te verbieden voor kinderen. 

2025

Onderzoek heeft namelijk uitgewezen dat Britse mannen en vrouwen gemiddeld een vijfde van hun leven in slechte gezondheid doorbrengen. Voor vrouwen is dat 19 jaar, voor mannen 16 jaar. Wie in achtergestelde buurten woont, doet daar doorgaans nog enkele jaren bij.

Ook Vlamingen brengen zo’n tien procent van hun leven in slechte gezondheid door, zo leren cijfers van Sciensano. Voor mannen is dat bijna 8 jaar, voor vrouwen bijna 12 jaar. 

Net om die reden lanceerde Vlaams minister Jo Vandeurzen (CD&V) al in 2016 een hele rits gezondheidsdoelstellingen in het lijvig rapport ‘De Vlaming leeft gezonder in 2025'. De thema’s gaan breed, van alcohol, drugs en bewegen tot voeding, vrije tijd, werken en een gezonde omgeving.

Een goeie zaak volgens experts. Te meer omdat vanuit het werkveld al langer werd gevraagd om gezondheidsdoelstellingen te formuleren. “Alleen zijn de doelstellingen een pak minder concreet dan wat in het buitenland wordt voorgesteld”, zegt professor Lode Godderis (Centrum voor Omgeving en Gezondheid, KU Leuven). 

“In Nederland bijvoorbeeld hebben ze onlangs ook hun gezondheidsdoelstellingen uitgewerkt. Toen viel het mij ook op dat ze bijvoorbeeld echt aangaven hoeveel procent minder rokers ze willen, wat daar de kost van is en hoe ze dat willen realiseren. Zo’n cijfers zie ik in het Vlaamse plan niet. Wat is de bedoeling? Welke middelen zijn nodig om dat te realiseren? Dat mis ik een beetje.”

Middelen

Een andere handicap waar Vandeurzen mee kampt, is dat hij niet over alle instrumenten beschikt om die doelstellingen te realiseren. Een strikter alcoholbeleid, een verdere beteugeling van het roken... dat zijn allemaal zaken die op het federale niveau beslist moeten worden. “Sowieso was het plan van Vandeurzen wel in samenspraak met alle Vlaamse niveaus: werk, onderwijs, sport... Alle ministers hebben zich geëngageerd”, zegt Marijs Geirnaert van het Vlaamse expertisecentrum voor Alcohol en andere Drugs (VAD). “Maar de federale samenwerking loopt een pak moeizamer, terwijl dat natuurlijk essentieel is.”

Hoe dan ook krijgt federaal minister van Volksgezondheid Maggie De Block (Open Vld) veel minder goede punten dan haar Vlaamse collega als het gaat over preventie. Zo zette ze de voorbije legislatuur volgens experts te zeer de rem op toen er een alcohol- of tabaksbeleid uitgewerkt moest worden.

In Groot-Brittannië komt er alvast kritiek op het Groenboek, omdat het geld zou ontbreken om het te realiseren. Hoe het met het Vlaamse plan staat, is te vroeg om te zeggen. Een eerste tussentijdse evaluatie komt er pas in 2021. Wel raakte onlangs bekend dat van de 3 miljoen euro die naar aanleiding van het plan was vrijgemaakt voor gezondheidscoaches voor kleine ondernemingen, amper geld benut is.