En daar is de federale openingszet

Zeven partijen tekenden zondagavond om 18 uur present aan het Egmontpaleis in Brussel. Ecolo bleef weg: de Franstalige ecologisten willen niet onderhandelen met N-VA. cdH werd niet uitgenodigd: de partij kiest voor een oppositiekuur. Het voornaamste was echter dat de N-VA en PS, de partijen waar iedereen naar kijkt om een nieuwe regering op de been te brengen, wel op de afspraak waren. Voor de N-VA schoven voorzitter Bart De Wever, Jan Jambon en Theo Francken aan als onderhandelaars.

Na afloop van de vergadering wilden de betrokken partijen niet veel kwijt. “We hebben elkaar nu een keer gezien. Dat is een eerste, kleine stap”, zei een van de aanwezige politici. Elders was een gelijkaardig geluid te horen. Binnen de Vlaamse partijen lijkt iedereen tevreden dat de eerste horde nu is genomen, twee maanden na de verkiezingen. Maar: niemand is plots euforisch geworden na deze vergadering. Verre van. “Een nieuwe regering is nog altijd een heel eind weg”, klonk het ook.

Inhoudelijk werd er tijdens de ‘formatierondetafel’ van tweeënhalf uur niet veel gezegd. Dat was ook niet de bedoeling. Voor echte onderhandelingen is het nog veel te vroeg. Dat zou de tegenstellingen tussen de partijen rond de tafel alleen maar op scherp stellen. De vergadering moest vooral dienen als voorzichtige openingszet in de formatie. Een manier om minstens een gesprek op te starten. Een nota van informateurs Johan Vande Lanotte (sp.a) en Didier Reynders (MR), waarin die een aantal convergenties tussen de verschillende partijen opsommen, diende als uitgangspunt.

Ultieme poging

De formatierondetafel was een ultieme poging van het informateursduo Vande Lanotte en Reynders om de federale onderhandelingen op gang te brengen. Zij worden maandagmiddag op het koninklijk paleis verwacht voor een verslag over hun opdracht. Een opdracht die ondertussen twee maanden loopt en die tot zondag amper resultaat had opgeleverd. De onderhandelingen zaten muurvast omdat de N-VA en PS, de grootste partijen langs weerskanten van de taalgrens, maar niet samen aan de tafel kwamen.

De N-VA wou dit in principe al snel, maar alleen om over het confederalisme te praten. Voor de PS was een gesprek met de N-VA lang taboe. De Parti Socialiste bepleitte, bij monde van Paul Magnette, de vorming van een noodregering van één jaar zonder de Vlaams-nationalisten. Maar dat was voor de andere Vlaamse partijen dan weer onaanvaardbaar. Die willen dat de N-VA en PS minstens eerst vaststellen dat ze samen geen regering kunnen vormen. Pas als het officieel game over is tussen hen, kan er gedacht worden aan alternatieve formules, zoals de vorming van een paars-groene coalitie aangevuld met Cd&V.

Di Rupo

Tot op het laatste moment was het zondagavond onduidelijk wie uiteindelijk zou opdagen voor de rondetafel. Eerder deze week, op donderdag, annuleerde voorzitter Elio Di Rupo al eens op het laatste nippertje een geheim onderhoud met zijn N-VA-collega De Wever en de informateurs. Ook een eerdere rondetafel, gepland in het midden van de week, werd afgezegd door de PS-top. Toen omdat Ecolo niet zou opdagen. De PS onderhandelt in Wallonië voor een nieuwe regering met MR en Ecolo. De Parti Socialiste wilde de groenen niet bruuskeren door op federaal vlak te veel toenadering te zoeken tot N-VA. Intern duwt Paul Magnette, de PS-kroonprins, de partij ook naar links, weg van de nationalisten.

Binnen de PS, en zeker binnen de partijleiding, is men echter ook gevoelig voor het argument dat de partij aan tafel moet komen met de N-VA. Anders organiseert ze zelf de blokkering van het land. Bovendien schoof Groen, de zusterpartij van Ecolo, zondag wel mee aan. “We willen luisteren”, duidde voorzitter Meyrem Almaci die keuze in een persbericht. Almaci benadrukte wel dat Groen en Ecolo één front blijven vormen. Van een breuk tussen de partijen, die samen een fractie vormen in de Kamer, is geen sprake, luidde het.

Vlaanderen

Het is onduidelijk wat de volgende stap wordt in de federale formatie. Zoals gezegd: het zware werk moet nog beginnen. Naar alle waarschijnlijkheid wordt de opdracht van Vande Lanotte en Reynders maandag verlengd. Zij moeten de komende weken dan op zoek naar een aantal partijen die concreet met elkaar willen spreken. Tegelijk is er sprake van om eerst een ‘rustpauze’ van tien dagen in te lassen, tussen 5 en 15 augustus. Zodat de partijen en hun medewerkers even kunnen uitblazen na een politiek jaar met twee verkiezingen.

Wellicht niet toevallig wil Di Rupo tegen 15 augustus graag landen met de Waalse formatie. Eens die onderhandelingen rond zijn, heeft de PS federaal de handen vrij om gesprekken aan te knopen.

Het is ook afwachten of deze eerste rondetafel gevolgen heeft voor de Vlaamse formatie. In Vlaanderen legde formateur De Wever alle gesprekken stil totdat er meer duidelijkheid kwam over de federale onderhandelingen. Hij probeert de Vlaamse formatie als hefboom te gebruiken om meer steun te krijgen op het federale niveau voor het confederalisme. Achter de schermen waren er de laatste weken een paar technische gesprekken tussen de N-VA enerzijds en Cd&V, Open Vld en sp.a anderzijds over de formateursnota die De Wever hen begin juli liet inkijken. Maar echt onderhandeld werd er niet.

Meerdere bronnen melden dat De Wever deze week Vlaams mogelijk weer versnelt. Er zou onder meer een afspraak met het Vlaams Belang, de grote winnaar van de verkiezingen, in zijn agenda staan.