Zelfs onze allervriendelijkste weerman verliest elk gevoel voor nuance in de hitte

De hitte doet iets met een mens. Zelfs onze allervriendelijkste weerman verliest elk gevoel voor nuance en is niet meer verlegen voor een straffe uitspraak. Klimaatdrammers schreeuwen moord en brand omdat de media het nog aandurven artikels over deze ongeziene hittegolf te illustreren met foto’s van kinderen die zich amuseren in speelfonteinen, dames in bikini die op het strand van de zon aan het genieten zijn, of de bejaardenclub die rustig in de schaduw petanque aan het spelen is. Ongehoord! Enkel beelden van stervende oudjes, verschroeide aarde, of de spoedafdelingen van onze ziekenhuizen zijn voor hen gepast. Het gaat tenslotte over een klimaatcrisis, niet over zomerpret! 

Klimaatgoeroes tikken de openbare omroep op de vingers omdat in het item over de hittegolf zelfs met geen woord gerept wordt over de klimaatverstoring. Gelukkig dat ‘ons Martine’ haar hoofd koel houdt. Klimaatactivisten zien in de hitte hun grote gelijk, letterlijk een geschenk uit de hemel. En plots hebben we zelfs geen 12 jaar meer ‘om de aarde te redden’, maar nog slechts 18 maanden. Hopelijk hebben we tegen dan een regering. Opiniemakers die zich kritisch uitlaten over ‘code rood’, krijgen de hele goegemeente over zich heen. Ze worden net niet weggezet als moordenaars. Kranten hoeven geen moeite te doen om klimaatwetenschappers, filosofen en andere ‘slimme’ mensen te vinden om ons de meest apocalyptische toekomstbeelden voor te schotelen. Het lijkt wel of we collectief onze trappers kwijt zijn, dat we elkaar het einde van de wereld aan het aanpraten zijn. Straks wordt het nog een self-fulfilling prophecy. Ja, de hitte doet iets met een mens.

Klimaatadaptatie

Na de hitte komt hopelijk toch wat koelte, ook en vooral in onze hoofden. En ja, ik zie zelfs een lichtpuntje. Zowel de droogte als de hitte doet ons immers plots beseffen dat we ons dan toch zullen moeten aanpassen aan een andere, warmere wereld, sneller dan we gedacht – of gehoopt – hadden. Plots pleit ongeveer iedereen voor meer bomen in steden en dorpskernen, voor stadsbossen, mini-oerwouden, geveltuintjes, groendaken, noem maar op. Boeren denken aan nieuwe teelten die meer droogte- en hitteresistent zijn. Klimaatadaptatie duikt plots op in het klimaatdebat, dat door toedoen van klimaatactivisten en milieuorganisaties al jarenlang gedomineerd wordt door mitigatie, het terugdringen van de CO2-uitstoot. Al te lang werd voorgehouden dat enkel het terugdringen van de CO2-uitstoot heiligmakend was, alsof we gewoonweg de klok konden terugdraaien, alsof die warmere wereld er nooit zou komen, alsof we ons niet hoefden aan te passen. De realiteit heeft hen echter ingehaald. Dat we wereldwijd zo snel mogelijk naar een netto nuluitstoot moeten evolueren, daar twijfelt geen redelijk mens meer aan. De volledige ontkoling van onze wereldeconomie is inderdaad dé uitdaging van de eerste helft van de eenentwintigste eeuw. Maar lokaal, hier in Vlaanderen, wordt het nu hoog tijd dat klimaatadaptatie een prominentere rol inneemt in het klimaatbeleid, misschien zelfs prominenter dan klimaatmitigatie.

55 miljoen jaar

Voorbeelden uit het verre geologische verleden leren ons dat de aardse systemen niet werken op een menselijke tijdschaal. Toen zo’n 55 miljoen jaar geleden een enorme hoeveelheid CO2 – vergelijkbaar met wat wij nu aan het doen zijn – de atmosfeer in werd gepompt, duurde het tienduizenden jaren alvorens de aardse systemen zich hadden aangepast en die CO2 weer uit de atmosfeer begonnen vast te leggen in gesteenten. Ook vandaag zijn de aardse systemen zich aan het aanpassen aan de plotse – nu door de mens veroorzaakte – atmosferische CO2-toename. En de aanpassing van de aardse systemen zal sowieso doorgaan, zelfs decennia tot eeuwen na het moment dat de mensheid de netto nuluitstoot gerealiseerd heeft. Dat een warmere wereld op ons afkomt, is dan ook totaal geen verrassing voor zij die een beetje inzicht hebben in de werking van onze planeet. Aanpassen is de boodschap.

Het discours van klimaatmitigatie is al te veel een negatief verhaal, een verhaal van wat we niet meer mogen, een verhaal van steeds kortere limietdatums, van doemscenario’s. Dit is een verhaal dat mensen bang maakt, een verhaal dat verlammend werkt. We komen daar geen stap mee verder. Een discours van klimaatadaptatie kan daarentegen een positief verhaal zijn, van aangename dorpspleinen waar het fijn vertoeven is – ook op warme dagen, van gezonde lucht, van prachtige natuur, ook van klimaatresistente gemeenschappen, die zich niet meer angstig tegen de natuur keren, maar samen mét de natuur de toekomst positief tegemoet kijken.