Belgische delegatie bezocht Oeigoers gezin in China, maar mocht hen niet spreken

Het was een verhaal dat de internationale pers beroerde. Terwijl mensenrechtenorganisaties zich zorgen maakten over de zogenaamde heropvoedingskampen voor naar schatting 1 miljoen Oeigoeren, zocht een Oeigoers gezin bescherming op de Belgische ambassade. De vader van het gezin is een erkende vluchteling in ons land. De moeder was in het geheim met hun kinderen naar Peking gereisd om een gezinshereniging te regelen. Het ambassadepersoneel kon haar dossier niet onmiddellijk regelen, maar de dame weigerde te vertrekken. 

De Belgische ambassade dreigde ermee om de politie te bellen als ze niet vertrok en even later zouden ook effectief drie politiewagens zijn toegekomen. De echtgenoot, Ablimit Tursun, had lang geen enkel contact en vreesde dat ze naar de kampen waren gebracht. Uiteindelijk bleek dat de vrouw en de kinderen terug thuis waren, in de provincie Xinjiang, maar het is onduidelijk wat er al die tijd is gebeurd. België wil er alles aan doen om hun dossier van gezinshereniging administratief in orde te brengen en stuurde daarom een delegatie naar Xinjiang. 

Dat is volgens La Libre Belgique intussen gebeurd, en dat wordt bevestigd door Karl Lagatie, woordvoerder van Buitenlandse Zaken. “Onze medewerkers hebben kunnen vaststellen dat de kinderen en de vrouw in goede gezondheid zijn, maar ze hebben geen face-to-facegesprek kunnen voeren.”

Een bron betwijfelt dat er een echte ontmoeting is geweest. De delegatie zou enkel in een voertuig gebracht zijn tot voor het gebouw waar het gezin-Tursun woont, waar ze hen aan het raam zouden hebben gezien. Volgens deze bron is er enkel een ontmoeting gebeurd met twee mannen die zich uitgaven voor broers van Ablimit Tursun. 

Die laatste krijgt de laatste tijd regelmatig berichten van een broer die is vrijgelaten uit een van de kampen. Hij meldt dan dat hij het goed stelt en vraagt Ablimit om terug te keren naar Xinjiang. Onder Oeigoeren circuleren echter verhalen van mensen die na hun terugkeer verdwijnen, en vermoedelijk naar de kampen gaan.  

‘90 procent gelukkig’

Ondertussen is dit dossier een harde noot voor de Belgische consulaire diensten. In principe zijn de papieren voor de overbrenging van het gezin klaar, maar dan moet China hun paspoorten ook meegeven. De Chinese overheid stelt echter dat ze een harde schijf hebben geconfiskeerd met bewijzen dat de dame in kwestie een bedreiging is voor de veiligheid van het land. Voor China gaat het officieel niet om een strijd tegen Oeigoeren, maar wel tegen moslimextremisme en separatisme in Xinjiang.

Dat is gisteren nog maar eens verkondigd op een persconferentie in Peking door een verantwoordelijke voor de Xinjiang-regio van de Communistische Partij. Shohrat Zakir stelde er dat internationale media bewust verkeerde informatie verspreiden over de kampen. “90 procent van de studenten die afstuderen van deze centra verkrijgen een stabiele job en leiden een gelukkig leven”, zei hij volgens een Chinees medium.

Volgens westerse media, waaronder The New York Times, heeft Zakir er gezegd dat “meer dan 90 procent van de studenten zijn teruggekeerd naar de samenleving”, en stelde hij dus dat de meeste Oeigoeren zijn vrijgelaten. Die claim krijgt kritiek van naar het buitenland gevluchten Oeigoeren.

“Als je kijkt naar hoe de Chinese regering in het verleden eerst heeft ontkend dat er kampen bestonden en vervolgens moedwillig niet wou zeggen wat er in de kampen gebeurde, dan kan je niet anders dan sceptisch zijn”, zegt sinoloog Stijn Deklerck (KU Leuven).