De vaquita, de kleinste bruinvis ter wereld, dreigt binnen een jaar uit te sterven
De Californische bruinvis of vaquita, een van de meest bedreigde dieren ter wereld, dreigt binnen een jaar uit te sterven als er geen einde wordt gemaakt aan het vissen met illegale kieuwnetten. Dat zeggen onderzoekers van de Schotse University of St-Andrews. Er zouden nog slechts 'minder dan 20' exemplaren overblijven in de Golf van Californië, de enige plaats ter wereld waar ze voorkomen.
De mannetjes van de Californische bruinvis worden zo'n 135 centimeter lang, de vrouwtjes 140. Daarmee is de soort de kleinste bruinvis ter wereld, en een van de kleinste walvisachtigen. De soort wordt ook 'vaquita' genoemd, Spaans voor kleine koe.
De bruinvissen komen enkel voor in ondiep water in en rond de monding van de Colorado-rivier in het noorden van de Golf van Californië, die ook de Zee van Cortés genoemd wordt. Ze leven in kleine groepen en worden zo'n 20 jaar oud.
Enorme achteruitgang
De populatie van Californische bruinvissen is enorm achteruitgegaan. In 2010 werd het aantal dieren op 250 geschat, ruim de helft minder dan in 2000. In 2010 was hun aantal gedaald naar een 200-tal, twee jaar later werden er nog slechts 97 exemplaren geteld. In 2015 waren er naar schatting nog slechts 50 tot 100 individuen, in de zomer van 2016 een 30-tal en in 2018 wordt hun aantal geschat op hoogstens 19.
Het precieze aantal vaquita’s schatten is zeer moeilijk omdat ze menselijk contact sterk mijden en vluchten als een boot nadert. De tellingen gebeuren op basis van visuele waarnemingen en met akoestische sensoren, waarmee men luistert naar de klikken die de dieren gebruiken voor hun echolocatie.
Uit een telling in maart van dit jaar bleek dat er nog ongeveer tien exemplaren in leven zijn. Dat wordt nu bijgesteld naar 'minder dan twintig'. Dat betekent niet dat er ineens een verdubbeling is vastgesteld, wel dat er nu preciezer is geteld.
De achteruitgang van de soort gaat volgens de onderzoekers nu sneller en er moet onmiddellijk actie worden ondernomen als men de soort wil redden, zo zeggen ze.
De vaquita's worden slechts geslachtsrijp tussen hun derde en zesde levensjaar, en ze werpen slechts een kalf om het jaar of om de twee jaar. Dat betekent dat de soort zich niet snel kan herstellen. Men is er nog nooit in geslaagd de soort in gevangenschap te houden en een kweekprogramma is dan ook uitgesloten.
Illegale kieuwnetten
Om de vaquita te beschermen is het noordelijk deel van de Golf van Californië sinds 1993 een reservaat. Maar dat volstaat duidelijk niet en Mexicaanse vissers blijven in het gebied illegale kieuwnetten gebruiken, waarin de vaquita's verstrikt raken en verdrinken.
Kieuwnetten zijn netten waar een vis wel zijn kop kan doorsteken maar niet meer terug kan omdat hij dan achter de kieuwdeksels blijft hangen.
Mexico heeft kieuwnetten in 2015 verboden. Maar men blijft ze gebruiken, niet om vaquita's te vangen - die zijn slechts 'bijvangst' -, maar om een andere beschermde diersoort te vangen, de totoaba-vis. Chinezen zijn bereid veel geld te betalen voor de zwemblaas van de totoaba, die volgens de traditionele Chinese 'geneeskunde' geneeskrachtig is en een afrodisiacum zou zijn, en dus blijven Mexicaanse vissers de beschermde soort vangen.
Tussen maart 2016 en maart van dit jaar werden er 10 dode Californische bruinvissen aangetroffen, waarvan er 8 zeker in kieuwnetten gestorven zijn. In het seizoen 2018 van de totoaba-vangst werden er 400 illegale netten verwijderd, de meeste uit het gebied waar veel van de laatste bruinvissen leven.
De illegale kieuwnetten maken ook andere slachtoffers. In Zuid-Amerika zouden elk jaar bijna 50.000 zeeschilpadden in de netten verstrikt raken. 16.000 van hen overleven dat niet, volgens een Brits onderzoek van vorig jaar.
Het onderzoek van de St. Andrews University is gepubliceerd in Royal Society Open Science.
