“Het INF-verdrag was ons nuttig, maar werkt niet tenzij beide partijen het respecteren”, zei onlangs de Amerikaanse minister van Defensie, Mark Esper. “De Verenigde Staten zullen het verdrag en alle verplichtingen respecteren tot en met 2 augustus, daarna zullen we doen wat in ons belang is”, zei hij in de Senaat.

De VS lanceerden op 1 februari formeel de procedure om zich uit het bilaterale akkoord uit de Koude Oorlog te trekken. Die procedure duurt zes maanden. Op 3 juli bekrachtigde de Russische president Vladimir Poetin de opschorting van de Russische deelname aan het akkoord.

Zonder herbevestiging verstrijkt vrijdag dus het INF-verdrag, dat leidde tot de eliminatie van ongeveer 2.700 raketten, zoals de SS-20 van de Sovjet-Unie en de Amerikaanse ballistische raketten Pershing II en de kruisraketten Griffon, die onder meer in België waren gestationeerd. Europa drukte zijn bezorgdheid uit over het risico op een nieuwe wapenwedloop, maar de NAVO schaarde zich officieel achter het Amerikaanse standpunt. Het bondgenootschap wees op de Russische raket 9M729 (of SSC-8 in NAVO-taal) die volgens het Westen het INF-verdrag schendt. Moskou ontkent dat en stelt dat de raket een maximale reikwijdte van 480 kilometer heeft.

“De wereld zal een onschatbare rem op nucleaire oorlog verliezen”, waarschuwde de secretaris-generaal van de Verenigde Naties, Antonio Guterres, donderdag. “Dit zal waarschijnlijk de dreiging van ballistische raketten verhogen, niet verminderen.” Hij maande de VS en Rusland aan om een nieuw gezamenlijk pad voor internationale wapencontrole te zoeken.

De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Mike Pompeo geeft naar verwachting vrijdag nog een verklaring. Ook de secretaris-generaal van de NAVO, Jens Stoltenberg, geeft vrijdagmiddag een persconferentie op het hoofdkwartier van de verdragsorganisatie in Brussel.

Niet zo erg

Het einde van het verdrag komt de Verenigde Staten goed uit, merkte de gewezen Amerikaanse minister van Defensie Ash Carter vorige maand op. “Vanuit militair oogpunt, en niet politiek oogpunt, is het niet zo erg”, zei hij op een conferentie van het studiecentrum Council on Foreign Relations. “We kunnen goed gebruikmaken van wat we een snelle conventionele aanval noemen.”

Het Pentagon is verheugd met de mogelijkheid om het wapenarsenaal te moderniseren, als tegenwicht voor de toenemende macht van China. “China heeft vooral middellangeafstandsraketten en dus moeten we verzekeren dat we de capaciteit hebben om te reageren zouden we - God verhoede - met hen op een dag in een gevecht verwikkeld raken”, aldus Esper.

Washington beloofde geen nieuwe nucleaire raketten in Europa te ontplooien, maar deed geen enkele belofte over de ontplooiing van conventionele wapens. De Amerikaanse zender CNN berichtte donderdag nog dat het Amerikaanse leger een nieuwe, niet-nucleaire en mobiele kruisraket zal testen, die specifiek ontwikkeld is om Rusland in Europa uit te dagen. De zender beroept zich daarvoor op een hooggeplaatste Amerikaanse defensiefunctionaris.