Tot nu toe was het gissen naar het aantal oude stortplaatsen in Vlaanderen. Schattingen uit het verleden hadden het over een 2.000-tal oude storten en dat blijkt niet ver van de realiteit te zitten. De afgelopen twee jaar stak OVAM veel energie in de opmaak van een stortplaatseninventaris. Daaruit blijkt nu dat er 2.226 stortplaatsen zijn in Vlaanderen, 28 daarvan zijn vandaag nog in exploitatie. In totaal gaat het om een oppervlakte van naar schatting 87 km².

Huishoudelijk afval

“Het gaat vooral om oude gemeentelijke stortplaatsen”, zegt Jan Verheyen, woordvoerder van OVAM. “In veel gemeenten werd na de Tweede Wereldoorlog, toen de hoeveelheid afval per gezin begon te stijgen, een veld buiten het dorp gebruikt als stort. Die stortplaatsen, die door de gemeenten zelf werden uitgebaat, dienden vooral om huishoudelijk afval te dumpen. Dat was voor er sprake was van een echt afvalbeleid of sorteren. Na 1980 veranderde dat en werd niet alleen de verbrandingscapaciteit opgedreven, maar werd ook selectieve inzameling toegepast.”

In Limburg zijn er 289 stortplaatsen, waarvan er vandaag nog twee actief zijn: het grote Remo-stort in Helchteren en een veel kleinere stortplaats van Gielen Recyclage in Tongeren, waar vandaag amper nog iets wordt gestort.

“Dat Limburg verhoudingsgewijs minder stortplaatsen heeft, is een gevolg van het feit dat de industriële ontwikkelingen in Limburg lange tijd beperkt zijn geweest”, zegt Verheyen. “De enige industrie die in Limburg stortte, was de mijnindustrie en de zinkindustrie in Noord-Limburg.”

Tweede leven

De inventaris is een eerste stap naar een tweede leven voor sommige stortplaatsen. “De Vlaamse regering keurde eind vorig jaar de Enhanced Landfill Mining (ELFM) nota goed”, zegt Verheyen. “Daarin is bepaald hoe we in Vlaanderen met deze erfenis willen omgaan. In de eerste plaats willen we de stortplaatsen goed beheren en monitoren. En indien nodig saneren.”

Maar OVAM kijkt ook al verder. “Het meest ambitieuze idee is om het afval om te vormen tot nieuwe materialen (waste to materials). De eerste experimenten zijn technologisch gezien zeker geen sciencefiction, maar voorlopig is het moeilijk rendabel te maken.”

Een tweede optie is het afval te gebruiken als nieuwe energiebron. “Dat noemen we waste to energy. Een idee dat toegepast zal worden in het Closing the Circle-project op het Remo-stort.” Daar zijn plannen om het afval op te graven, in te kapselen in plasma en vervolgens opnieuw te verbranden om energie op te wekken.

Nieuwe woonzones

“Maar niet alle stortplaatsen komen daar ook voor in aanmerking, laat staan dat het wenselijk zou zijn”, zegt Verheyen. “Meer voor de hand liggend is de derde optie: waste to land. Kunnen we de oude stortplaatsen opnieuw inrichten zodat ze geschikt zijn om als industriezone of zelfs woonzone te dienen?”

“Ten slotte sluiten we ook niet uit dat we nog een tijd aan resourcemanagement moeten doen. Door op beperkte schaal te storten, met het oog op toekomstig hergebruik en recyclage.”

Dat de inventaris wel nog altijd niet helemaal sluitend is, werd vorige week nog aangetoond in Winterslag, waar buurtbewoners de stad wezen op een oud stort dat niet op de lijst van OVAM voorkwam.

“We hebben niet de pretentie om te zeggen dat er niks aan onze aandacht is ontsnapt”, zegt Verheyen. “De inventarisatie is nog altijd niet 100 procent klaar. Vooral in Oost-Vlaanderen is er nog werk.”