Hoe Bart De Wever CD&V doet zweten: ‘Liever oppositie dan onze ideologie te verloochenen’

CD&V'ers Wouter Beke, Servais Verherstraeten en Koen Geens op 18 juli 2019. © Belga

Oppositie of meerderheid? Een van die paden zal CD&V de komende jaren moeten bewandelen. Nagelbijtend wacht de partij af welke keuze informateur Bart De Wever (N-VA) maakt. ‘Ik hoop dat ze ons er niet uitbonjouren gewoon omdat het kan.’

‘Het is tijd.’ Vlaams Parlementslid Robrecht Bothuyne (CD&V) is het wachten stilaan beu. ‘Wij hebben ons huiswerk gedaan en we wachten op nieuws uit Antwerpen.’

‘Antwerpen’ is natuurlijk Bart De Wever. De N-VA-voorzitter en Vlaams informateur houdt zijn kaarten verrassend lang tegen de borst. Doordat zijn partijgenoten af en toe iets lossen in de media is geen enkele partij meer zeker van haar plaatsje in de Vlaamse regering.

Bourgondisch, Zweeds of een monstercoalitie tussen N-VA, CD&V, Open VLD en SP.A? Hoe langer de keuze uitblijft, hoe wilder de mogelijke scenario’s. Eén constante in al die speculatie: CD&V zit in een erg kwetsbare situatie. De partij, die een historisch dieptepunt bereikte op 26 mei, wacht stilzwijgend op de duim van het Antwerps handje. Gaat die omhoog of omlaag?

De eerste onderhandelingsrondes bereiken zo stilaan een climax. Een voorlopige ontknoping van een verhaal dat al even voor 26 mei begon, meer bepaald eind 2018. Toen ronkte het al van de geruchten dat de N-VA van plan zou zijn om de Antwerps-Bourgondische coalitie door te trekken naar Vlaanderen. Meerdere punten in het Antwerps bestuursakkoord, treffend ‘De Grote Verbinding’ genoemd, maakten toen expliciet de link naar de Vlaamse regering, zoals in het heikele dossier rond de ISVAG-verbrandingsoven.

Antwerps burgemeester Bart De Wever had daarnaast meer dan eens te kennen gegeven dat de coalitiekeuze op Antwerps niveau onvermijdelijk zou doorwegen op andere niveaus.

Bart De Wever (N-VA), Wouter Beke en Hilde Crevits (beiden CD&V) op 29 mei 2019.
Bart De Wever (N-VA), Wouter Beke en Hilde Crevits (beiden CD&V) op 29 mei 2019.© Frederic Sierakowski

De schrik zat er dus meteen in bij de CD&V. Ongeveer een maand voor de verkiezingen verzuchtte een absolute partijtopper zonder een vleugje ironie in de coulissen van een verkiezingsdebat: ‘Wij zijn klaar voor de oppositie’.

Toch duurde het tot 22 maart tot een CD&V’er de bekommernissen on the record uitte. Die eer viel Vlaams fractieleider Peter Van Rompuy te beurt. ‘Ik hoor in de wandelgangen dat er een geheim akkoord is om de Antwerpse coalitie van paars-geel in Vlaanderen uit te rollen. De socialisten zeggen het ons zelfs onomwonden’, zei hij.

Voorzitters Bart De Wever, Gwendolyn Rutten (Open VLD) en John Crombez (SP.A) ontkenden uiteraard. Maar het beeld was gezet. Volgens sommigen zou de Bourgondische coalitie op Vlaams niveau al lang een feit zijn geweest mochten N-VA en SP.A niet zoveel zetels verloren hebben. De krappe meerderheid van 1 à 2 zetels doet de N-VA-top klaarblijkelijk twijfelen om gezwind aan te vangen met het Bourgondische project.

Bruno Tobback

Robrecht Bothuyne legt de vinger op de wonde. ‘De beperkte samenstelling van een meerderheid heeft een impact op goed bestuur’, zegt hij. ‘In de jaren negentig was die krappe meerderheid er ook, maar dat waren andere tijden. De christendemocraten en socialisten toonden heel wat partijdiscipline, mede door de constante aanvallen van Guy Verhofstadt (Open VLD).’

Een regering die voortdurend brandjes moet blussen met, pakweg, een Bruno Tobback (SP.A), zal niet ten gunste komen van de Vlaming, aldus CD&V. Daarbij vergeet de partij wel te zeggen dat de afgelopen vijf kibbeljaren ook geen toppunt waren van vriendschappelijkheid en cohesie.

Wie dat ook zo ziet, is gewezen premier én Vlaams minister-president Yves Leterme. De West-Vlaming maakt al een tijdje geen deel meer uit van de partijtop. Zeker zijn overstap naar een Chinese holding deed zijn ster nog meer tanen. Maar Leterme weet waar het pijn doet. Zonder ex-vicepremier Kris Peeters bij naam te noemen, verweet hij zijn partij een gebrek aan collegialiteit in de Zweedse samenstelling. ‘Ofwel zit je in een regering en verdedig je het resultaat, ofwel zit je niet in een regering’, klonk het op Radio 1.

SP.A zegt wel dat ze haar lat hoog legt, maar eigenlijk ligt ze plat op de buik.

Eric Van Rompuy (CD&V)

Het roer moet bovendien om bij CD&V, zei hij nog. Maar of dat in de oppositie moet? Daar is Leterme niet zo overtuigd van. Zeker, hij wist CD&V terug op de kaart te zetten met bijwijlen fors oppositiewerk tegen paars. Maar, zo voegt hij er aan toe, die heropstanding kwam er wel pas na acht jaar.

Sammy Mahdi, voorzitter van Jong CD&V, beseft dat zijn partij in een netelige situatie zit. ‘CD&V voert heel graag beleid. De partij wil niet vijf jaar lang gefrustreerd toekijken hoe de meerderheid onze constructieve amendementen, decreten en wetten wegstemt.’

Je moet natuurlijk wel iets kunnen aanbieden aan de N-VA, de enige partij die incontournable is. SP.A beloofde zichzelf tijdens een veelbesproken partijbijeenkomst om enkele rode lijnen niet te overschrijden. Van meer geld voor openbaar vervoer tot het wegwerken van de wachtlijsten in de zorg: zonder die verwezenlijkingen hoeft het in principe niet voor de socialisten. Al gelooft CD&V-coryfee Eric Van Rompuy daar niet al te veel van. ‘SP.A zegt wel dat ze haar lat hoog legt, maar eigenlijk ligt ze plat op de buik’, sneerde hij in Het Laatste Nieuws.

Verkoopt CD&V haar vel dan duurder? ‘Geen enkele partij zal in een coalitie stappen zonder iets binnen te halen’, zegt Bothuyne. Of de partij dan enkele rode lijnen heeft, net als de SP.A? ‘Wij maken ons programma vóór de verkiezingen’, zegt hij subtiel.

Voor jongerenvoorzitter Mahdi is er wel een punt waarop de CD&V nooit mag buigen: ‘Iedere mens telt’. De Vlaams-Brabander doelt daarmee op de kennelijk groeiende consensus dat de sociale zekerheid niet meteen beschikbaar moet zijn voor iedereen. ‘Nieuwkomers die deel willen uitmaken van de club moeten inderdaad de taal leren en werk zoeken’, zegt Mahdi. ‘Maar dan krijgen ze ook sociale rechten. Tijdens de eerste onderhandelingen bleek er een entente te ontstaan over de koppeling tussen het aantal jaren verblijven in België en sociale rechten. Daarop ben ik duidelijk: je ideologie verloochenen is minder wenselijk dan vijf jaar oppositie.’

Hilde Crevits (CD&V) op 28 juni 2019.
Hilde Crevits (CD&V) op 28 juni 2019.© Belga

Arco

De vraag is toch of de CD&V wel klaar is voor oppositiewerk. Met Groen, Vlaams Belang en PVDA naast haar op de oppositiebanken wordt uitblinken geen sinecure. Temeer omdat de partij naarstig werkt aan een zelfreflectie en een duidelijkere positionering. Bovendien zou in het najaar een voorzittersstrijd moeten losbarsten. Kamerlid (en mogelijk kandidaat-voorzitter) Hendrik Bogaert had daarbij al laten vallen dat ‘het moeilijker is om te herbronnen in een regering’.

Wij zijn nu eenmaal de partij die belang hecht aan het sociale middenveld, meer nog dan de SP.A.

Sammy Mahdi (CD&V)

CD&V-kenner Mark Van de Voorde heeft dan weer gewaarschuwd voor de gevolgen van een oppositiekuur. ‘Voor een krimpende partij is de kans groot dat ze dan nog verder krimpt.’

Het gaat dan ook niet zomaar om vijf of tien jaar oppositie, maar om het wezen van de CD&V zelf. ‘Wij zijn nu eenmaal de partij die belang hecht aan het sociale middenveld, meer nog dan de SP.A’, zegt Mahdi. Die verstandhouding is op z’n zachtst gezegd getroebleerd. De CD&V-werkgroep die de malaise van de partij in kaart moet brengen, heeft de band met het middenveld expliciet opgenomen in een van haar werkpunten. Minister van Binnenlandse Zaken Pieter De Crem wil de banden met de vakbond zelfs doorgeknipt zien.

Natuurlijk wordt de CD&V per definitie een minder geliefkoosde partner voor Beweging.net en het ACV als die partij de lakens niet meer uitdeelt op Vlaams (en federaal) niveau. Om nog maar te zwijgen over iedereen die nog hoopte op een goede afloop van het Arco-dossier. Mét CD&V in de regering zou dat al schier onmogelijk zijn, zónder CD&V zal het dossier enkel nog voortleven in de annalen van de politieke geschiedenis. Tussen haakjes: dat zou CD&V politiek-strategisch zelfs niet zo slecht uitkomen. Waarnemers vinden al langer dat de partij een te grote prijs heeft moeten betalen op de onderhandelingstafel voor Arco.

Daarnaast speelt de bitse strijd tussen N-VA en CD&V om de titel van volkspartij. Voorzitter Wouter Beke had in 2014 gehoopt om de N-VA in te tomen na jarenlange regeringsdeelname. Die strategie lukte grotendeels – de N-VA verloor een kwart van haar kiezers. Wat Beke niet had voorzien was de afkalving van zijn eigen electoraat. Het is geen geheim dat meerdere N-VA-toppers hun kans gaaf zien om de bagagedrager van hun Vlaamse fiets te ontlasten van die ballast.

Mahdi beseft dat. Daarom vraagt hij dat De Wever zijn keuze maakt op basis van beleid en niet vanwege personen of partijnamen. ‘Ik hoop dat ze ons er niet uitbonjouren gewoon omdat het kan.’

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content