Uithongering dreigt voor miljoenen Zimbabwanen door ernstige droogte
Meer dan vijf miljoen mensen in Zimbabwe hebben volgens de VN voedselhulp nodig, wat neerkomt op liefst een derde van de bevolking. Mislukte oogsten door ernstige droogte, de nasleep van cycloon Idai in maart én een al maanden durende financiële neergang in het slecht bestuurde land dreigen Zimbabwe in een hongersnood te storten.
Zo’n tweeënhalf miljoen Zimbabwanen zijn momenteel op weg “richting uithongering”, volgens David Beasley, de directeur van VN-voedselprogramma WFP. Beasley waarschuwt dat dit aantal in de komende maanden ruimschoots kan verdubbelen als er niet wordt ingegrepen. Het WFP doet een beroep op de internationale gemeenschap voor noodfondsen ter waarde van 331 miljoen dollar (295 miljoen euro).
De ongewone droogte in Zimbabwe is dinsdag in elk geval tot een nationale ramp uitgeroepen door president Emmerson Mnangagwa. Hij kwam eind 2017 aan de macht via een staatsgreep tegen Robert Mugabe, wiens gewelddadige landonteigeningen van na de eeuwwisseling al structurele schade hadden toegebracht aan Zimbabwes landbouw. De droogte in het ooit zo productieve Zimbabwe valt Mnangagwa allicht niet aan te rekenen, maar Zimbabwanen verwijten hem wel dat zijn bewind op de oude voet verder gaat met wanpraktijken die de potentieel helpende hand van de staat aantasten: corruptie, vriendjespolitiek en zelfverrijking via fondsen die eigenlijk bestemd zijn voor preventie van (natuurlijke) catastrofes.
Nasleep Idai
De door de droogte veroorzaakte voedseltekorten vallen ook samen met de nasleep van cycloon Idai, die in maart het oosten van Zimbabwe trof en daar tal van huizen en akkers verwoestte. Ongeveer 50.000 Zimbabwanen raakten dakloos. Meer dan een half miljoen Zimbabwanen werden anderszins gedupeerd.
De droogte draagt ook bij aan stroomtekorten en dus aan verduistering bij Zimbabwanen thuis, wat het gevoel van malaise in het land versterkt. Zimbabwes enige grote waterkrachtcentrale, bij de Zambezi-rivier langs de grens met Zambia, genereert door de lage waterstand minder dan de helft van de gebruikelijke hoeveelheid elektriciteit. De centrale moet binnenkort misschien zelfs helemaal worden uitgeschakeld, als het waterpeil verder daalt.
De slechte situatie rond de stroomvoorziening wordt op haar beurt weer verergerd door Zimbabwes financiële crisis, die volgens menigeen de schuld is van de regering. In juni verbood de regering het alledaagse gebruik van de Amerikaanse dollar, de munteenheid waarop veel mensen hadden vertrouwd na de afschaffing van Zimbabwes eigen, door hyperinflatie waardeloos geworden munteenheid in 2009. De nieuwe lokale betaalmiddelen die in de plaats zijn gekomen van de Amerikaanse dollar, wekken groot wantrouwen en leiden tot fikse prijsstijgingen. Importeren wordt stukken moeilijker, want daar is nu eenmaal vaak harde valuta voor nodig. Zimbabwes nationale energiebedrijf heeft nu bijvoorbeeld ook niet genoeg geld voor invoer van stroom uit omliggende landen. Resultaat van dit alles: in de hoofdstad Harare zijn berichten over dagelijkse stroomuitval van 5 uur ’s ochtends tot 10 uur ’s avonds.
Inflatie
Waar geen gebrek aan is, is inflatie. Die is in Zimbabwe alweer zo hoog dat het land alleen Venezuela nog voor zich heeft, volgens onafhankelijke onderzoekers. De regering reageert door te zeggen dat ze voorlopig helemaal geen inflatiecijfers meer zal presenteren, alsof daarmee de problemen verdwijnen. Maar de problemen blijven zichtbaar, ook bij de pompstations die droogvallen en in de winkels waar de schappen leegraken.
De regering-Mnangagwa verdedigt de verbanning van de Amerikaanse dollar als een onderdeel van pijnlijke maar noodzakelijke financiële hervormingen voor het herstel van de Zimbabwaanse economie. De staat zit met een flinke schuld en zou via ingrijpende veranderingen in aanmerking willen komen voor hernieuwde interactie met internationale geldschieters zoals de Wereldbank, die zich van Zimbabwe distantieerde toen Robert Mugabe er nog de baas was. Mugabes opvolger Mnangagwa staat trouwens nog wel op een Amerikaanse sanctielijst wegens geweld tegen Zimbabwaanse oppositieaanhangers in 2008. Sinds Mnangagwa president werd, hebben soldaten in Zimbabwe ook betogers doodgeschoten: in januari van dit jaar bijvoorbeeld, toen mensen protesteerden tegen de fors gestegen prijs van benzine, en in augustus vorig jaar, vlak na de verkiezingen.
Tony Hawkins, hoogleraar economie aan de Universiteit van Zimbabwe, vatte vorige week reeds zijn gevoel over de toestand van het land samen, nog voordat de droogte en honger tot een ramp werden verklaard. Tegen persbureau AFP zei hij: ‘”et is erg moeilijk om nu iets anders dan pessimistisch en negatief te zijn.”