VUB-gastprof Djalali terug naar gevangenis: ‘Ze probeerden hem tot bekentenissen te dwingen’

Amnesty International meldt in een persbericht dat Ahmadrez Djalali sinds woensdagavond opnieuw opgesloten zit in de Evin-gevangenis in Teheran. Zijn echtgenote bevestigt het bericht. Een week eerder, op 29 juli, was hij uit zijn cel gehaald en geblinddoekt naar een andere locatie gebracht. Van daaruit kon hij zijn familie in Iran enkel vertellen dat hij niet wist waar hij was. Deze week had zijn familie nog een informeel contact met iemand buiten Iran die nauwe banden heeft met het Iraanse regime. Die bron stelde dat hij in een geheim detentiecentrum van de Revolutionaire Garde was ondergebracht. 

“Ze hebben geprobeerd om hem tot nieuwe bekentenissen te dwingen”, zegt Vida Mehrannia, zijn echtgenote die in Zweden woont. “Door foltering en te dreigen met executie, proberen ze hem tot bekentenissen te dwingen voor zaken die hij niet heeft gedaan. Ik hoop dat hij nu meer details zal kunnen geven over wat er precies gebeurd is, als zijn familie in Iran hem kan bezoeken in de gevangenis.”

Na zijn verdwijning uit de Evin-gevangenis voerde Amnesty International onder andere actie aan de Iraanse ambassade in Brussel. 

“We weten nu gelukkig weer waar professor Djalali zich bevindt, maar daarmee is het werk uiteraard niet ten einde”, zegt Lore Van Welden, woordvoerder van Amnesty International Vlaanderen. “Amnesty zal blijven campagne voeren tot de doodstraf tegen de man wordt vernietigd en hij vrij terug bij zijn gezin kan zijn.”

Schijnproces

Djalali is in Iran ter dood veroordeeld, na wat volgens critici een schijnproces was. Hij zit al vast sinds 2016, toen hij naar zijn thuisland kwam voor een conferentie. Djalali is een expert in rampengeneeskunde en zijn collega’s aan de VUB roken onraad toen hij in mei 2016 niet opdaagde voor een bijscholing die hij moest geven aan dokters. Zijn echtgenote vertelde hen toen nog dat haar man een verkeersongeval had gehad en in een coma lag. Ze hield zijn arrestatie stil om het Iraanse regime niet voor het hoofd te stoten. 

Pas in oktober 2016 kwam aan het licht dat hij was opgepakt op verdenking van spionage. Volgens Amnesty International heeft hij minstens drie maanden doorgebracht in een isoleercel, zonder een proces of een advocaat. In februari 2018 is hij ter dood veroordeeld.

Tijdens die periode van eenzame opsluiting zou Djalali namelijk gefolterd zijn en gedwongen hebben bekend dat hij een belangrijk contact was van de Israëlische inlichtingendienst. Hij zou de Mossad de adressen hebben bezorgd van 30 wetenschappers die aan het Iraanse nucleaire programma werkten. Twee van deze wetenschappers zijn in 2010 omgekomen bij een aanslag.

De bekentenissen werden opgenomen en uitgezonden in een dramatische reportage op de Iraanse staatstelevisie in december 2018, na Westerse druk om Djalali vrij te laten. Djalali heeft deze bekentenissen ingetrokken en weerlegd.

Steunacties

Over de hele wereld zijn de afgelopen jaren steunacties opgezet om Djalali vrij te krijgen. Vooral in Zweden, Italië en België werd actie gevoerd, omdat hij als dokter en wetenschapper verbonden was aan universiteiten in deze landen. “Een wetenschapper die belangrijk humanitair werk verricht, wordt zonder openbaar proces veroordeeld en hangt de doodstraf boven het hoofd”, zei Caroline Pauwels, rector van de VUB. “Dit is een zware schending van de universele rechten van de mens waar we ons scherp tegen moeten verzetten.”

Zweden, waar zijn echtgenote en twee kinderen wonen, heeft hem vorig jaar genaturaliseerd. De Zweedse en Belgische Ministers van Buitenlandse Zaken riepen Iran meermaals op om de doodstraf niet uit te voeren. Ook nu zullen de diplomatieke diensten dit aanhalen in hun contacten met Iran. “Wij pleiten bij de Iraanse autoriteiten voor zo menselijk mogelijke detentievoorwaarden, zeker ook gelet op zijn gezondheidstoestand, en voor het niet uitvoeren van de doodstraf”, zegt Karl Lagatie, woordvoerder bij Buitenlandse Zaken. “De afschaffing van de doodstraf is een prioriteit in het Belgische buitenlandbeleid.”

51 kilogram

Djalali ging zelf meermaals in hongerstaking en zijn gezondheid is de afgelopen jaren sterk achteruitgegaan, met onder andere nierproblemen. Sinds zijn aanhouding in 2016 is hij 24 kilogram verloren, waardoor hij nog 51 kilogram weegt. Geregeld moet hij naar het ziekenhuis en vorig jaar werd hij nog geopereerd van een liesbreuk.

Het is nog onduidelijk waarom Iran hem opnieuw tot bekentenissen zou dwingen, gezien hij al ter dood veroordeeld is. Het verhaal van Djalali vertoont alvast gelijkenissen met die van andere lotgenoten in Iran. Vorige week is de ter dood veroordeelde Said Malekpour erin geslaagd om terug tot in Canada te geraken. Ook Malekpour stelt dat hij geblinddoekt en geslagen is om hem tot valse bekentenissen te dwingen. Na 11 jaar gevangenschap had Iran Malekpour door de toegenomen internationale druk penitentiair verlof verleend, waarna hij kon vluchten. In 2018 voerde Iran meer dan 253 executies uit. 

Hamid Babaei, een Iraanse doctoraatsstudent aan de Universiteit van Luik, is dinsdagavond vrijgelaten in Iran, nadat hij zijn celstraf van zes jaar volledig had uitgezeten. Amnesty International hekelt nog steeds zijn veroordeling. Op 21 december 2013 is Babaei namelijk veroordeeld tot 6 jaar cel, nadat hij weigerde om in opdracht van de Iraanse inlichtingendiensten zijn medestudenten in België te bespioneren.