5 jaar na de dood van de zwarte tiener Michael Brown in Ferguson: wat is er veranderd?
Een tikkende tijdbom van rassenspanning. Dat was Ferguson, een stad in de Amerikaanse staat Missouri, exact 5 jaar geleden. Een blanke politieagent had er Michael Brown doodgeschoten, een ongewapende zwarte jongeman. De dood van Brown veroorzaakte maandenlange protesten en rellen, en gaf munitie aan "Black Lives Matter", een actiegroep die demonstreerde tegen politiegeweld dat als racistisch en bevooroordeeld werd gezien. Onze Amerika-correspondent Björn Soenens somde in "De ochtend" op wat er in de loop der jaren veranderd is.
9 augustus 2014. Op die dag wordt de zwarte tiener Michael Brown Jr. doodgeschoten door een blanke politieagent. Wat er precies gebeurd is, daarover verschillen de meningen, aangezien het woord tegen woord was. Maar één ding is zeker: Michael Brown Jr. was ongewapend.
(lees verder onder de foto)
"Het duurde vier uur vooraleer de politie het levenloze lichaam van Michael Brown Jr. heeft weggehaald", vertelt Björn Soenens in "De ochtend". "Dat kwam door allerlei omstandigheiden, maar werd als een enorme vernedering gezien. Het was snikheet die dag en die jongen lag daar levenloos op straat."
Vrijwel meteen braken de eerste rellen los. "Het was alsof alles overkookte", schetst Soenens. "De politie zette zware middelen in: van traangas tot rubberkogels. De situatie liep volledig uit de hand en het heeft weken geduurd."
(Lees verder onder de video waarin onze "Journaal"-ploeg een maand na de dood van Michael Brown Jr. naar Ferguson trekt)
Het helpt niet dat de betrokken politieagent een paar maanden na het incident door een onderzoeksjury wordt vrijgesproken van alle blaam (al nam hij uiteindelijk zelf ontslag, red.).
(Lees verder onder de video van de rellen na de vrijspraak van de agent)
"De dood van Michael Brown Jr. heeft een enorme impact gehad. Zo kwam de zwarteburgerrechtenbeweging Black Lives Matter op. Het was ook niet alleen Michael Brown Jr.. In Baltimore was er de dood van Freddie Gray en in New York de dood van Eric Garner. Sandra Bland werd dan weer opgepakt en stierf in de politiecel. Daarnaast was er ook een ongewapende jongeman die werd neergeschoten, terwijl alles te zien was op een Facebook live. Kortom: er was een hele hetze over politiegeweld tegen zwarten, vaak ongewapenden."
Wat is er veranderd?
Of er 5 jaar na de dood van Michael Brown Jr. zaken veranderd zijn? "Ja, zowel ten goede als ten kwade", vertelt Soenens. "In de stad Ferguson was destijds 70 procent van de bevolking zwart, terwijl 5 van de 6 gemeenteraadsleden blank waren. Er waren ook 50 blanke agenten, tegenover 3 zwarte. Nu is dat fifty-fifty geworden. Dat is het gevolg van een groot onderzoek naar de politie, waarbij ook de commissaris is moeten opstappen."
"Daarnaast gebruikt de politie in Ferguson, net als in andere Amerikaanse steden, nu bodycams. Bij achtervolgingen moeten ze die aanzetten zodat alles op beeld wordt opgenomen. Bij de dood van Michael Brown Jr. waren er namelijk te weinig getuigen. Alleen: de bodycams zorgen er tot nog toe niet voor dat er minder geschoten wordt door de politie. Het is ook zo dat ze niet altijd aan staan."
"Wat nog veranderd is in Ferguson -en wat zelfs het Ferguson-effect wordt genoemd- is dat er meer moorden zijn dan vroeger. De politie is namelijk minder agressief en minder proactief beginnen optreden tegen bepaalde verdachten. Ze had een heel racistische reputatie, maar is nu veel voorzichtiger geworden, waardoor echte criminelen weten dat ze meer kunnen doen op straat."
Nieuw onderzoek?
De "Black Lives Matter"-beweging zal vandaag de dood van Michael Brown Jr. herdenken. De vader van Michael vraagt dan weer dat de hele zaak heropend wordt. Nu, vijf jaar later, is er een ander regime, met Donald Trump aan de macht. De vorige president, Barack Obama, krijgt namelijk veel kritiek. "Ik heb met veel mensen gesproken in Baltimore en elders en overal zeggen ze dat Obama niks heeft gedaan voor zwarte mensen. Meer dan een symbolische kracht had hij dus niet. Vandaag zien we echter dat de werkloosheid bij zwarte Amerikanen historisch laag is. Al moeten we er ook bij zeggen dat ze nog altijd dubbel zo hoog is als bij de blanke bevolking", besluit Soenens.
Beluister het gesprek met Björn Soenens in "De ochtend" op Radio 1: