Tijdlijn: Zo vielen de Zweedse partijen elkaar weer in de armen

De verkiezingsresultaten van 26 mei luiden meteen complexe federale gesprekken in. Voor Vlaanderen lijkt zich geen probleem te vormen. De Zweedse coalitie verliest weliswaar 19 van haar 89 zetels in het Vlaams Parlement, maar met 70 van de 124 zetels in hun bezit hebben N-VA, CD&V en Open Vld nog steeds een ruime meerderheid.

Bart De Wever neemt het initiatief om als informateur een Vlaamse regering te vormen. Zijn N-VA blijft de grootste partij, met 35 zetels. Hij geeft ook aan Vlaams Belang-voorzitter Tom Van Grieken te zullen uitnodigen voor een gesprek.  

N-VA-voorzitter Bart De Wever ontvangt alle Vlaamse partijen voor een eerste consultatiegesprek. “Het was een open en constructief gesprek”, zegt Vlaams Belang-voorzitter Tom Van Grieken na afloop. Beide heren wisselden Paljasbier uit, verwijzend naar een uitspraak van De Wever in een verkiezingsdebat. 

Sp.a laat uitschijnen in de Vlaamse oppositie te willen zitten. Daar komt de partij later op terug.

De Wever nodigt PVDA niet meer uit voor een tweede gesprek. Alle andere partijen zijn wel nog welkom. Vlaams Belang merkt ‘bereidwilligheid’ bij de N-VA om samen te besturen. Geen enkele andere Vlaamse partij geeft aan met VB te willen besturen.

Verschillende, creatieve scenario’s liggen dan nog op tafel. Een minderheidsregering met Vlaams Belang die dan door andere partijen wordt gedoogd, ofwel een coalitie van N-VA en Open Vld, die door Vlaams Belang wordt gedoogd. “We sluiten geen enkele optie uit”, klinkt het bij VB. 

Bij Open Vld en CD&V groeit de ergernis over de aanhoudende gesprekken tussen De Wever en Van Grieken. Ze verwijten de N-VA ‘bewust’ tegenstrijdige signalen uit te sturen. Christendemocraten noch liberalen geloven dat het cordon daadwerkelijk wordt doorbroken. “De schijnmanoeuvres mogen stoppen.” 

De derde ronde van de onderhandelingen gaat van start zonder Groen. Het onderhandelingsteam van Vlaams Belang – met voorzitter Tom Van Grieken, Kamerlid Barbara Pas en Vlaams fractieleider Chris Janssens – krijgt een inhoudelijk gesprek van meer dan drie uur.  

Open Vld-voorzitter Gwendolyn Rutten reageert meteen op dat nieuws. “We vragen van de formateur dat hij klare wijn schenkt over zijn gesprekken met het Vlaams Belang.” Ook CD&V wil dat De Wever snel duidelijk maakt waar hij naartoe wil. Maar bij N-VA willen ze voorlopig nog niet kiezen, ook niet na de oproep van Rutten.

Dik één maand na de verkiezingen komt er voor het eerst schot in de Vlaamse formatie. Formateur Bart De ­Wever (N-VA) heeft een inhoudelijke tekst voorgelegd aan de onderhandelaars van CD&V, Open Vld en opvallend genoeg ook de sp.a. 

Vlaams Belang wordt niet uitgenodigd voor een gesprek over die tekst. Bij N-VA geven ze aan dat het niet betekent dat VB nu definitief uit beeld is voor de Vlaamse regeringsvorming. 

De Wever duwt op pauze. De Vlaams informateur en N-VA-partijvoorzitter vindt dat het door de onduidelijkheid op federaal vlak “verstandig is nog geen formele Vlaamse formatie op te starten in deze periode”. “Uit elk gesprek met de andere partijen bleek hoe zwaar de federale toestand als een slagschaduw over de Vlaamse formatie hangt”, legt hij uit. 

Maakt De Wever een knieval voor de sp.a? De formateur is bereid vanuit de Vlaamse regering te lobbyen voor een verlaging van de btw op elektriciteit. Dat staat in zijn formateursnota, waarvan hij hoopt dat die de basis kan zijn voor een Vlaams regeerakkoord. Opvallend, want N-VA was altijd een grote tegenstander van een btw-verlaging op elektriciteit.  

De Wever hervat de onderhandelingen. Het aantal scenario’s is wel verminderd. Ofwel zet de N-VA-voorzitter de huidige centrumrechtse coalitie voort met CD&V en Open Vld, ofwel kiest hij, naar Antwerps voorbeeld, voor een Bourgondische coalitie met sp.a en Open Vld. Voorzitter John Crombez mag van zijn partij gaan praten met formateur Bart De Wever. 

Een samenwerking met Vlaams Belang, de overwinnaar van de verkiezingen aan Vlaamse kant, lijkt uitgesloten. Nog steeds wil geen enkele andere partij met VB onderhandelen. 

De kans dat er een coalitie komt van N-VA, Open Vld en sp.a verkleint met de dag. De N-VA laat steeds meer uitschijnen te kiezen voor een voortzetting van de Zweedse coalitie met CD&V en Open Vld. De sp.a kreeg dan weer geen enkel telefoontje van De Wever. 

CD&V en Open Vld melden ook dat ze maandag een vervroegd partijbestuur bijeenroepen. De geruchten worden bevestigd. De grote verrassing komt van bij de Vlaams minister-president. Jan Jambon, en niet Bart De Wever, die zich expliciet kandidaat gesteld had voor de functie, wordt de gedoodverfde Vlaamse regeringsleider. 

Rond 10 uur verspreidt de N-VA een nota waarmee de partij formeel de onderhandelingen voor een Vlaamse regering wil opstarten. Jan Jambon gaat als formateur een Vlaamse regering vormen met CD&V en Open Vld, en is zelf de gedoodverfde minister-president. De voortzetting van de Zweedse coalitie is zo goed als zeker een feit.