Direct naar artikelinhoud
DM ChatVlaamse formatie

‘Het is uitkijken hoe de PS nu reageert’: herlees de chatsessie met Bart Eeckhout over de Vlaamse formatie

Jan Jambon werd vandaag naar voren geschoven als toekomstige minister-president.Beeld EPA

Wat gebeurt er als de onderhandelaars voor de Vlaamse regering niet tot een regeerakkoord kunnen komen? En waarom wordt het cordon sanitair niet opgeschort? Hoofdredacteur Bart Eeckhout beantwoordt in deze DM Chat uw vragen over de Vlaamse formatie. 

Live

  1. Wij sluiten deze chatsessie hierbij af. Bedankt voor uw vragen.

  2. Was een minderheidsregering van N-VA en VB met gedoogsteun van bijvoorbeeld Open Vld geen haalbare kaart? (Rik Defoort, Antwerpen)

    Bart Eeckhout: “Partijen houden niet van zulke constructies, omdat ze wankel en instabiel zijn. Dat blijkt ook uit buitenlandse ervaringen. Zeker met een radicale partner aan boord, is het erg de vraag hoe lang zo’n constructie het uithoudt. Kijk naar de regering Rutte-I in Nederland die tot stand kwam met gedoogsteun van de PVV van Geert Wilders. Na twee jaar klapte het kabinet al in elkaar. Een probleem met gedoogsteun is dat je wel een gedoogakkoord kan sluiten, maar dat het echte regeerakkoord enkel door een minderheid wordt goedgekeurd. Daarmee ben je dus vertrokken voor een aaneenschakeling van conflicten en compromissen.

  3. Krijgen we federaal een paars-groene regering? (Ewald van Geffen, Antwerpen)

    Bart Eeckhout: “Niets is onmogelijk, maar die optie is alleszins niet dichterbij gekomen door de doorbraak in de Vlaamse onderhandelingen. Paars-groen heeft inderdaad een federale meerderheid, maar ligt toch lastig, omdat in Vlaanderen rood en groen niet vertegenwoordigd zijn in de coalitie. Dat is bijvoorbeeld voor Groen een probleem. Als federale partner zouden ze de eindverantwoordelijkheid moeten dragen voor het nationale klimaatbeleid. Tegelijk zouden ze vanuit de Vlaamse oppositie enkel kunnen toekijken wat de nieuwe Vlaamse regering concreet doet – of: niet doet  aan klimaatbeleid. Dat is moeilijk uit te leggen. Hetzelfde geldt voor de sp.a: een deel van het sociaal-economische beleid waar je als federale regeringspartij op afgerekend wordt, wordt in Vlaanderen gevoerd.

  4. Woonbonus

    Hoe moeten we het uitdoven van de woonbonus interpreteren? (Steve Goethals, Roeselare)

    Bart Eeckhout: Dat is nog onbekend. Het woord ‘uitdoven’ wijst er wellicht op dat aan de bestaande rechten van wie nu van een woonbonus geniet niks gewijzigd wordt. Vanaf 2020 zouden de spelregels dus wel kunnen veranderen voor wie vanaf dan een huis koopt. Het fiscale voordeel van de woonbonus zou dan kunnen verminderen of helemaal wegvallen. In ruil worden de registratierechten wel verminderd: het financiële voordeel krijgen nieuwe kopers dus meteen in een keer bij het verwerven van de woning. Ongeveer zo werkt het ook in het Brussels Gewest.

  5. Hoe concreet zijn de doelstellingen met betrekking tot een groener openbaar vervoer? (Kurt Vanlangendonck, Stevoort)

    Bart Eeckhout: “Erg concreet is het allemaal nog niet. Wat zegt de nota exact? Er zal “fors” geïnvesteerd worden in duurzame vervoersmiddelen: fiets, binnenvaart, spoor, openbaar vervoer. Daarbij wordt gemikt op de zogenaamde ‘combimobilteit’: je moet dus vlot kunnen overstappen van het ene transportmiddel op het andere. Denk bijvoorbeeld aan overstapparkings. Wat we hier zien, komt wel vaker terug in de nota: Bart De Wever laat zich graag inspireren op wat hij kent uit Antwerpen. In het woon-werkverkeer zou 40 procent van de vervoersbewegingen met duurzame middelen moeten gebeuren, in de steden 50 procent. Hoe dat doel bereikt gaat worden? Vooralsnog onbekend.

  6. Is het waar dat N-VA de voordelen van het terugtrekken van een hypothecaire lening aan banden wilt leggen? (Anoniem, Mechelen)

    Bart Eeckhout: “Ja, dat klopt. Vanaf 2020 zou de woonbonus (de nog maar pas vernieuwde hypothecaire aftrek in Vlaanderen dus) uitdoven. Wat dat precies wil zeggen en of dat punt de onderhandelingen overleeft, weten we nog niet. Waarschijnlijk blijven de rechten behouden van wie nu in het systeem zit, maar voor nieuwe woningaankopen vanaf 2020 zou het fiscale voordeel dus kunnen gaan verdwijnen of alleszins verminderen. In ruil zouden de registratierechten wel verminderd worden: je krijgt de korting dus eenmalig, bij de aanschaf van de woning. Hetzelfde principe geldt vandaag al in het Brussels Gewest.

  7. Waarom nog kiezen? (Marie-Louise Desmedt, Lubbeek)

    Bart Eeckhout: “De coalitie die nu onderzocht wordt, heeft de steun van een meerderheid in het Vlaams Parlement. Dat is wat telt in een democratie. In die zin komt deze regering, als ze tot stand komt, tegemoet aan de wil van de kiezer, ook al wordt uiteindelijk een kabinet gevormd met drie partijen die de verkiezingen verloren hebben.

  8. Zullen gemeenten verplicht worden te fusioneren? Hoe groot moeten de ‘nieuwe’ gemeenten zijn? (Anoniem, De Pinte)

    Bart Eeckhout: “Het woord ‘verplichting’ valt niet in de startnota als het over gemeentebesturen gaat, in tegenstelling tot wat eerder in media gesuggereerd werd. Gemeenten zullen wel ‘uitgenodigd’ worden om een “omvattende fusieoperatie” door te voeren. Hoe dwingend die uitnodiging zal zijn, is nog voorwerp van discussie. Grotere gemeenten moeten er voor zorgen dat vanaf 2024 de provincies volledig afgeschaft zouden kunnen worden.

  9. Weldra weer verkiezingen?

    Sp.a valt uit de boot met gevolg dat het federaal zeer moeilijk zal zijn een regering te vormen. Is het realistisch te denken dat er binnen enkele maanden opnieuw (federale) verkiezingen zouden kunnen zijn? (Jan Dehoucke, Brugge)

    Bart Eeckhout: De versnelling in de Vlaamse onderhandelingen maken het alleszins moeilijker om federaal tot een akkoord te komen. Het is uitkijken hoe de PS nu reageert. De partij leek op weg om in Franstalig België een akkoord te maken met de MR, en zonder Ecolo. Blijft dat het geval? In theorie zou het dan kunnen dat de Franstalige (PS en MR dus) en de Vlaamse (N-VA, CD&V en Open Vld) samen een federale meerderheid vormen. Maar de PS heeft al laten verstaan dat ze dat niet wil, omdat dat neerkomt op het depanneren van de uittredende centrum-rechtse meerderheid. Dus zou minstens de sp.a federaal aan boord moeten. Maar dat is ook niet eenvoudig want die partij is net afgeserveerd in Vlaanderen, en zou wel heel kwetsbaar worden voor kritiek op de linkerflank als ze als enige linkse partij niet voluit in de oppositie kan gaan.

    Het wordt allemaal erg moeilijk dus, maar nog niet onmogelijk. De stap naar nieuwe verkiezingen is voor elke partij een grote gok. Daar blijft men nog wel even van weg.

  10. Houdt de startnota van informateur De Wever voldoende rekening met het signaal van de kiezer? Wat bijvoorbeeld met werken financieel aantrekkelijker maken? (Lieven Dejaegher, Leuven)

    Bart Eeckhout: Het “signaal van de kiezer” is nooit zomaar in een zin uit te leggen. De kiezer heeft VB in Vlaanderen een grote overwinning bezorgd, maar hij heeft ook de PVDA voor het eerst in het Vlaams Parlement gekatapulteerd. Dus wat heeft ‘de kiezer’ dan precies bedoeld?

    Je zou bijvoorbeeld kunnen stellen dat de kiezer de uittredende drie Vlaamse regeringspartijen heeft afgestraft en dat er dus zeker geen herhaling van dezelfde coalitie mag komen. Anderzijds is dit kabinet wel het meest rechtse dat mogelijk is, aangezien met VB geen meerderheid kan gevonden worden. Zo bekeken zou de keuze voor N-VA-CD&V-Open Vld toch tegemoet kunnen komen aan wat de kiezer wil. Het is alleszins wel een coalitie met een meerderheid in het parlement.

    Wat het ‘werken financieel aantrekkelijker maken’ betreft, dit is, voor wat het waard is, wel opgenomen in de startnota. Het punt komt ter sprake bij de ‘sociale rechten’. Die worden afhankelijk van het inkomen in plaats van van het statuut. Wie werkt en minder verdient, zal dus makkelijker toegang krijgen tot sociale voordelen.

  11. Cordon sanitaire

    Waarom wordt het cordon sanitaire niet opgeschort? Dit is toch geen democratie? (Antoon Braekevelt, Roeselare)

    Bart Eeckhout: Bart De Wever heeft langdurig gesprekken gehouden met Vlaams Belang. Daar is geen akkoord uit voortgekomen. Een praktische hindernis was alvast dat N-VA en VB samen geen meerderheid hebben in het Vlaams Parlement. Andere partijen wilden niet met VB in zee. Dat is perfect democratisch verdedigbaar. Partijen kunnen niet verplicht worden om samen te werken met anderen, als ze geen kans zien om daarmee een deel van hun programma uit te voeren. Voor de meeste partijen is de inhoudelijke kloof met VB te groot.

  12. Wat gebeurt er als de onderhandelaars voor de Vlaamse regering niet tot een regeerakkoord kunnen komen? (Hugo Verbeke, Deinze)

    Bart Eeckhout: De nota-De Wever is slechts de start van de onderhandelingen. In theorie kunnen die gesprekken nog altijd op niets uitdraaien. In dat geval stelt er zich niet meteen een probleem, en begint de zoektocht naar een mogelijke meerderheid gewoon opnieuw. Er zijn alternatieven denkbaar. Intussen blijft de vorige Vlaamse regering – nu ad interim geleid door Liesbeth Homans (N-VA)  in lopende zaken bevoegd.

    Maar dat is de theorie. In de praktijk zien we maar uiterst zelden dat partijen nog uit elkaar gaan, eens ze mentaal de ‘klik’ hebben gemaakt om samen in zee te gaan. Naar alle waarschijnlijkheid gaan we nu dus (opnieuw) naar een Vlaamse regering met N-VA, CD&V en Open Vld.