Zijn de alternatieven van melk ook goed voor elk?

‘Melk is goed voor elk!’ Met die boodschap zijn de meesten van ons grootgebracht en de slogan is voor heel wat mensen nog steeds een waarheid als een koe. Maar steeds meer wetenschappers en voedingsexperts stellen de witte motor in vraag: melk zou toch niet zo gezond zijn als we denken en kinderen zouden het niet nodig hebben om goed te kunnen groeien.

Of koemelk een must is voor kinderen, is dan ook een eerste belangrijke vraag. Voedingswetenschapper Hella Van Laer: “Iedereen is het erover eens dat mensen - en opgroeiende kinderen nog meer - calcium nodig hebben, onder meer omdat het stevigheid geeft aan het skelet en gebit. Dit mineraal vind je inderdaad in koemelk en andere zuivelproducten terug. Maar of koemelk het beste voedingsmiddel is om ons lichaam ervan te voorzien, dáár zijn experts het eigenlijk niet over eens.”

Zo wijst professor Patrick Mullie in een videoboodschap op www.melkmoetniet.be op tal van nadelen. “Het hoge aantal calorieën en hoge percentage verzadigde vetten in koemelk zijn er twee van, maar ook het feit dat het drinken ervan niet zou beschermen tegen osteoporose”, aldus Van Laer. “Het percentage calcium in zuivel is ook niet zo hoog als we aannemen. Er zijn heel wat andere voedingsmiddelen die calcium bevatten en zelfs meer dan melk. Kinderen die geregeld peulvruchten, groene groenten, sesamzaadjes, tofu of (amandel-)noten eten, krijgen ook de nodige calcium binnen. Bovendien zou er geen relatie zijn tussen het drinken van melk en botbreuken. Voldoende vitamine D (uit voeding of door zonlicht) binnenkrijgen en beweging zouden zelfs een betere bescherming bieden dan extra calcium innemen.”

Een andere reden waarom melk zo aangeprezen wordt, is vitamine B12. “Het lichaam heeft dat nodig voor de aanmaak van rode bloedcellen en een goede werking van het zenuwstelsel. Die vitamine vind je alleen in dierlijke producten, maar wordt wel aan alle plantaardige dranken toegevoegd. Kinderen die geregeld een eitje of kip eten, nemen ook vitamine B12 op. Of je kind al dan niet dagelijks één of twee glazen melk nodig heeft, hangt dus af van hoe gevarieerd je kind eet. Een algemene richtlijn van hoeveel melk een kind per dag zou moeten drinken, is dan ook zeer moeilijk te bepalen. De opname van diverse voedingsstoffen in ons lichaam hangt af van meerdere factoren.”

Desalniettemin daalt de (koe)melkconsumptie al jaren in het voordeel van plantaardige alternatieven. Voornamelijk door de alarmerende verhalen in de media over verzadigde vetten in de jaren 80. Zeker in de Amerikaanse voedingswetenschap rees de overtuiging dat melk het risico op hart- en vaatziekten verhoogt.

De voedingswaarde van plantaardige zuivelvervangers op basis van soja, haver, amandel, rijst, hazelnoot en kokos is doorgaans minder dan die van melk. In één liter sojadrank zitten slechts 120 gram sojabonen. Net als haver-, amandel- en rijst-‘melk’ bevat sojadrank weinig calcium en B-vitaminen. Daarom worden die er vaak aan toegevoegd.

Ook het eiwitgehalte is doorgaans laag. Sojadrank bevat wel evenveel eiwit als melk (3,5 gram per 100 milliliter), maar rijstdrank bijvoorbeeld slechts 0,1 gram per 100 milliliter. Je moet ruim 3 liter rijstdrank drinken om evenveel eiwit binnen te krijgen als met een half glas melk. Ook bezitten deze dranken per definitie weinig vet. Havermelk bevat daarentegen wel veel vezels, wat kan helpen om een te hoog cholesterol-gehalte in het bloed wat te verlagen, maar verder bevat het weinig voedingsstoffen.

Noten, en dus ook amandelen, bevatten veel eiwit en gezonde vetten bevatten. Amandelmelk klinkt dan ook gezond, maar in een liter amandeldrink zitten vaak slechts tien amandelen. Om de waterachtige dranken wat lekkerder te maken wordt vaak suiker toegevoegd. In melk zit van nature suiker, in de vorm van lactose.

Kortom, voor mensen die melk niet goed verdragen of liever geen dierlijke producten consumeren zijn die plantendranken een uitkomst, maar om een gezond alternatief te vinden moet je goed op het etiket kijken. Sojamelk komt doorgaans het beste uit de bus. Kies de varianten waaraan calcium en vitamine B2 en B12 zijn toegevoegd en vermijd die met veel toegevoegde suiker.