Wil of kan N-VA niet besturen met VB? Politicoloog Maddens: "Samen regeren is realistisch als ze meerderheid halen" 

Op verkiezingsavond was het al duidelijk: N-VA en Vlaams Belang hebben samen vijf zetels te kort om een meerderheid te vormen in het Vlaams Parlement. Zo'n meerderheid is nodig als partijen over voorstellen willen stemmen, en om een stabiele regering te vormen. Open VLD en CD&V hielden vast aan het cordon sanitaire (de afspraak om niet te besturen met Vlaams Belang, red.), en dus leek een regering met Vlaams Belang snel uitgesloten.

Het duurde echter tot gisteren voor N-VA-voorzitter Bart De Wever bekendmaakte dat een bestuur met de partij "onmogelijk is", en dat daar de komende maanden ook geen verandering in zal komen. De N-VA onderhandelde twee en een halve maand met het uiterst rechtse Vlaams Belang, maar koos ervoor om opnieuw te besturen met CD&V en Open VLD in een zogenoemde "Zweedse coalitie". 

Toch is er volgens politicoloog Bart Maddens "iets fundamenteel veranderd". Maddens ziet bij de N-VA nu voor het eerst een optie om te besturen met Vlaams Belang. "Het is meer dan ooit een realistisch perspectief dat er een Vlaams-nationale regering kan komen als N-VA en Vlaams Belang in 2024 een meerderheid halen", aldus de professor. "De reden waarom de coalitie van N-VA en Vlaams Belang er niet komt, is dat die partijen een paar zitjes tekortkomen", een louter praktisch bezwaar dus.

Bij de lokale verkiezingen was dat nog niet het geval, zegt Maddens. “In een aantal gemeenten - onder andere in Antwerpen - hadden ze al een meerderheid. Maar N-VA heeft daar het cordon, waar ze tegen zijn, wel altijd toegepast."

Vlak voor de verkiezingen benadrukte voorzitter Bart De Wever met zijn boek "Over identiteit" nog de inhoudelijke verschillen met Vlaams Belang, die hij een "Chinese muur" noemde. Gisteren in "Terzake" wees De Wever opnieuw op die verschillen, maar een bestuur met Vlaams Belang is niet meer uitgesloten: "Inhoudelijk zal ik nooit een millimeter over die Chinese muur gaan. Maar als anderen aan de juiste kant van de muur beleid willen voeren, dan zie ik geen obstakel", klonk het. 

Volgens Maddens kón de N-VA dan ook simpelweg niet besturen met Vlaams Belang, al geloofden sommigen bij de N-VA wel dat ze andere partijen over de streep konden trekken, en had N-VA dat gewild. De traditionele partijen kampen momenteel trouwens met te grote problemen om het cordon nu te breken: “Het leiderschap ontbreekt daar om zo’n historische beslissing te nemen", geeft Maddens De Wever gelijk. 

Intussen is het partijbestuur van Vlaams Belang volledig in oppositiemodus. Op sociale media is een campagne gestart waarbij de onderhandelende partijen de "loserliga" worden gedoopt. Gisteren zei Vlaams Belang-voorzitter Tom Van Grieken dat ook veel N-VA'ers hem hadden opgebeld om te zeggen dat ze het oneens waren met de beslissing van hun partij. N-VA moet er nu alles aan doen om te tonen dat ze de 810.000 kiezers van Vlaams Belang niet negeert. 

Dat N-VA gisteren meteen een startnota publiek maakte met strengere eisen voor nieuwkomers om sociale voordelen zoals kinderbijslag te krijgen, wordt als zo'n signaal gezien. Toch nuanceert Maddens dat veel van die voorstellen ook gewoon in het N-VA-programma stonden, en dat de nota nog maar de basis vormt voor de onderhandelingen die vandaag starten. "De toon over de grootsheid van Vlaanderen en de Vlaamse identiteit doet wel denken aan Vlaams Belang-retoriek", zegt de professor. 

Dat Jan Jambon de Vlaamse regering moet leiden, is nog zo'n signaal. "Jan Jambon heeft veel krediet bij de Vlaamse Volksbeweging", zegt Maddens. "De verwachtingen zijn daardoor hooggespannen. Hij is een radicale flamingant, en heeft dat nooit onder stoelen of banken gestoken. Nu is de verwachting binnen de Vlaamse beweging dat hij ten volle zijn rol zal spelen als Vlaams-nationalist en het voortouw zal nemen voor een staatshervorming en confederalisme."