IJsbergen vertragen opwarming op zuidelijk halfrond

Antarctica smelt af, en steeds sneller. Een groot deel van het ijs zal in de Zuidelijke Oceaan terechtkomen in de vorm van ijsbergen, voorspelt een team van Amerikaanse en Zuid-Koreaanse klimaatwetenschappers in Nature Climate Change.

De ijsbergen zullen het warmere oceaanwater afkoelen, “zoals ijsblokjes in een cocktailglas”, merken ze op. Dat leidt tot de vorming van zee-ijs en werkt een verschuiving van winden en oceaanstromingen in de hand, onder meer doordat het smeltende zoetwater van de ijsbergen het zoutgehalte in de oceaan verlaagt.

Op basis van computermodellen verwachten de wetenschappers dat de ijsbergen op die manier de door de mens veroorzaakte opwarming van het zuidelijk halfrond en de daarmee samenhangende zeespiegelstijging zullen verzwakken en vertragen.

“Ons onderzoek benadrukt de rol van ijsbergen in de wereldwijde klimaatverandering en zeespiegelstijging”, zegt een van de auteurs, Axel Timmermann, directeur van het IBS Center for Climate Physics. “Afhankelijk van hoe snel de West-Antarctische ijskap uiteenvalt, kan het ijsbergeffect de toekomstige opwarming in steden zoals Buenos Aires en Kaapstad tien tot vijftig jaar vertragen.”

Uit recente studies was het vermoeden gerezen dat de toename van smeltwater in de oceaan het smelten van Antarctica en de zeespiegelstijging nog zou versnellen. Deze studie schetst een complexer beeld. Het koeleffect van de ijsbergen compenseert grotendeels de processen waarvan eerder werd gedacht dat ze het afsmelten van Antarctica versnelden, zeggen de klimaatwetenschappers.

“Onze resultaten tonen aan dat het effect van het afsmelten van Antarctica en de ijsbergen moet worden opgenomen in computermodelsimulaties van toekomstige klimaatverandering”, zegt hoofdauteur Fabian Schloesser. Volgens Schloesser houden de jongste klimaatmodellen van het VN-klimaatpanel nog geen rekening met dit ijsbergeffect.

Uit een andere recente studie was al gebleken dat het poolijs op West-Antarctica in 25 jaar tijd zo hard geslonken is dat ook een kwart van het gletsjerijs is aangetast.

De ijslaag is op sommige plaatsen tot 122 meter dunner geworden. Dat heeft ertoe geleid dat op West-Antarctica ook de gletsjers onstabiel zijn geworden. Gletsjers zijn ijsmassa’s die worden gevormd door sneeuw dat op land terecht komt.

De gletsjers worden onstabiel als ze massa verliezen doordat ze smelten en afkalven, terwijl dat niet wordt gecompenseerd door voldoende nieuwe sneeuw.

Dit patroon heeft de gletsjers op West-Antarctica 24 procent uitgedund. Twee van de grootste gletsjers, de Pine Island- en de Twaites-gletsjer, verloren recent vijf keer sneller ijsmassa dan aan het begin van het onderzoek.

Aan de nieuwe studie werkten klimaatonderzoekers mee van de Universiteit van Hawaï, de Penn State University en de Universiteit van Massachusetts in de VS en het IBS Center for Climate Physics in Zuid-Korea.