Slaaptekort door sociale media is groter probleem voor mentale gezondheid tieners dan sociale media zelf

De invloed van sociale media bij jongeren staat tegenwoordig sterk in de schijnwerpers. Terwijl sommigen de populariteit van sites en apps zoals Twitter, Facebook en Snapchat hekelen en geloven dat ze een negatieve invloed hebben op het welzijn van tieners, focussen anderen zich eerder op de positieve effecten ervan, zoals het sociaal contact en het onderhouden van netwerken. 

Onderzoekers aan de universiteit van Oxford voerden daarom het eerste grootschalige onderzoek naar de (in)directe invloed van sociale media op het mentaal welbevinden van jongeren. Daarvoor werden  9.797 Britse tieners gedurende twee jaar opgevolgd en onderzocht door middel van enquêtes. In die vragenlijsten werd gevraagd  naar de tijd die de jongeren spendeerden op platformen zoals Twitter, Instagram en Snapchat en moesten de tieners hun geestelijke gezondheid beoordelen. De resultaten van het onderzoek werden gepubliceerd in het Lancet Child and Adolescent Health Journal.

En dat onderzoek levert verrassende resultaten op. Hoewel het overmatig gebruik van sociale media gelinkt lijkt te zijn aan mentale gezondheid, zouden de effecten voornamelijk indirect zijn. Volgens de auteurs zijn het eerder de bijwerkingen van sociale media, namelijk slaaptekort en cyberpesten, die de grootste schadelijke invloed hebben op de geestelijke gezondheid.

Jongeren die meer dan drie keer per dag sociale media controleerden, hadden te kampen met meer psychische problemen vergeleken met tieners die slechts één keer per dag hun apps openden, rapporteerden de onderzoekers. Maar volgens Russell Viner, een mede-auteur van het onderzoek, valt dat negatieve effect van sociale media bijna volledig weg als je cyberpesten, gebrek aan lichaamsbeweging en slaaptekort wegdenkt. 

De auteurs concludeerden dus dat hoewel sociale media een negatieve impact hebben, het gevolg op de mentale gezondheid eerder indirect is. Als het cyberpesten en slaaptekort zou kunnen worden ingeperkt, hebben de sociale media vooral een positieve invloed op de levenstevredenheid van de tieners.

Volgens de onderzoekers zouden ouders zich minder zorgen moeten maken over de hoeveelheid tijd die hun kinderen overdag aan sociale media besteden. Het is volgens hen belangrijker dat ze waken over het slaappatroon van hun kinderen en dat ze negatieve online ervaringen bespreekbaar maken. “We zijn obsessief bezig over sociale media, maar hoe vaak staan we stil bij de hoeveelheid slaap die onze kinderen krijgen? Niet veel, maar het is een belangrijker factor voor hun geestelijke gezondheid” stelt Viner.

Een mogelijke aanpak voor ouders is dat ze de telefoons uit de kamer van hun tienerkinderen bannen. Volgens de auteurs moeten ouders erop toezien dat hun kinderen tot tien uur slaap per nacht krijgen.  Daarnaast raden ze aan om regelmatig te peilen naar hun activiteiten online en expliciet te vragen of de jongeren zich goed voelen bij het contact dat ze op sociale media hebben. Ouders moeten er zich van bewust zijn dat, net zoals in de echte wereld, er ook online gepest wordt.

Tom Madders, het hoofd van de liefdadigheidsinstelling YoungMinds, zei dat de studie het belang benadrukte van het inlichten van jongeren over hoe ze sociale media op een positieve manier kunnen gebruiken. Hij pleit daarom voor een betere begeleiding en hij wil dat tieners op de hoogte worden gebracht van de negatieve en positieve invloed van sociale media en dat ze leren hoe daarmee om te gaan.