Geen nieuwe sociale woningen meer in steden? ‘Dit is waanzin’

Er komen 5.000 nieuwe of grondig vernieuwde sociale woningen in Antwerpen. Met dat element uit het bestuursakkoord overtuigde de sp.a eind vorig jaar de achterban om toe te treden tot de coalitie van burgemeester Bart De Wever (N-VA). Nog geen jaar later dreigt die trofee alweer in het water te vallen.

Dat blijkt alvast uit de startnota die De Wever zelf als informateur opstelde, de vertrekbasis voor de onderhandelingen voor een Vlaamse regering. Steden en gemeenten die het Vlaamse streefcijfer voor het aantal sociale woningen hebben gehaald, krijgen enkel nog geld voor renovatie, zo staat in de tekst. Antwerpen zit daar al even boven en zou dus de financiering voor nieuwbouw in het water zien vallen. 

Wat meer is: Antwerpen staat lang niet alleen. De meeste centrumsteden hebben het Vlaamse streefcijfer al lang gehaald. Toch hebben hebben ook steden als Gent, Kortrijk, Mechelen en Oostende bij hun bestuursakkoorden eind vorig jaar expliciet de ambitie uitgesproken om extra sociale woningen te bouwen. 

“Het lijkt op een pestmaatregel tegen de grote steden”, zegt stadssocioloog Stijn Oosterlynck (UAntwerpen). “Nochtans zette de vorige Vlaamse regering in op meer autonomie voor grote steden.” 

Bjorn Mallants, directeur van de Vlaamse Vereniging voor Huisvestingsmaatschappijen, stelt dat het beleid op zijn kop wordt gezet. “Dit is waanzin. Die streefcijfers zijn er gekomen als minimum, nu zouden ze het plafond worden. Dit komt neer op het afremmen van de socialewoningbouw.” De nood is nochtans hoog: er staan meer dan 135.000 mensen op een wachtlijst momenteel.

Pittig debat

De streefcijfers, officieel het Bindend Sociaal Objectief, werden ingevoerd in 2007. Ze moesten ervoor zorgen dat de sociale woningen beter verspreid zouden worden over heel Vlaanderen, ook op het platteland. “Dat heeft gewerkt”, zegt Mallants. “Maar sindsdien werden de richtcijfers nooit aangepast, terwijl de noden, zeker in de grote steden, zijn toegenomen.” Niet enkel neemt het inwonersaantal toe, ook het aantal mensen dat recht heeft op een sociale woning is gestegen. 

N-VA is lang gekant geweest tegen nieuwe sociale woningen in grotere steden, omdat het extra, vaak gekleurde, armoede zou aantrekken. Dat klopt volgens Oosterlynck niet. “Steden zullen altijd aantrekkingspolen blijven voor lagere inkomensgroepen. De private huurmarkt is er het grootst, tegelijk hebben nieuwkomers er toegang tot informele netwerken om aan werk en een woning te geraken.”

Of de passage uit de nota overeind blijft, belooft een pittig debat te worden. Opmerkelijk daarbij is dat die drie onderhandelende partijen vaak ook aan de knoppen zitten in de steden die extra sociale woningen willen. Meer nog, Mechels burgemeester Bart Somers is zelfs een van de hoofdonderhandelaars voor Open Vld. Hij wenst zich nog niet uit te spreken.

In Gent is de tegenreactie het sterkst. “Dit is zeer problematisch”, zegt schepen voor Sociale Zaken Rudy Coddens (sp.a). “We gaan onze coalitiepartners CD&V en Open Vld hierover aanspreken.”

Flexibiliteit

Kortrijks burgemeester Vincent Van Quickenborne (Open Vld) geeft aan open te staan voor discussie. “We zijn inderdaad ambitieus als het gaat over sociale woningen.” In zijn stad bestuurt hij met N-VA en sp.a. “Maar wij investeren op een slimme manier. Bij renovatie kijken we of we extra sociale woningen kunnen zetten op dezelfde locatie. Ook zetten wij in op een efficiënt beheer en willen we een goede doorstroming. Ik pleit voor de nodige flexibiliteit voor steden en gemeenten die dezelfde filosofie hanteren.” Zijn Oostendse collega en partijgenoot Bart Tommelein, die samen bestuurt met Groen, CD&V en N-VA, vraagt dan weer of de Vlaamse streefcijfers worden opgetrokken. 

Is de N-VA gevoelig voor de lokale druk die wordt uitgeoefend? “Het debat moet nog beginnen”, klinkt het bij de partij. Vanaf volgende week maandag komt er een werkgroep over wonen samen, die de echte onderhandelingen moet voorbereiden.