75 jaar geleden: Belgische militairen nemen als Brigade Piron deel aan de bevrijding van België en Nederland

Bij de capitulatie van het Belgisch leger op 28 mei 1940 weigert een handvol militairen zich over te geven en besluit  de strijd verder te zetten. Luitenant Richard Smekens van het 25e bataljon Genie sluit zich met twintig vrijwilligers aan bij de Britse troepen in Duinkerke en vlucht met hen naar Groot-Brittannië. Dit kleine groepje zal de kern zijn van de ‘First Belgian Independent Group’, beter bekend als de ‘Brigade Piron’. 

De Belgen worden gekazerneerd in Tenby (in Wales) en de volgende maanden stromen nieuwe manschappen toe. Zo geeft generaal Charles de Gaulle toestemming aan de Belgen die in het Franse Vreemdelingenlegioen dienen om zich aan te sluiten. Veertig geharde legionairs vervoegen de Belgische rangen.

De Belgische regering in ballingschap doet een oproep aan alle Belgen tussen 19 en 35 jaar, die waar ook ter wereld wonen om de wapens op te nemen en zich in Tenby te melden. Vele honderden geven hier gehoor aan. Zelfs een Belg uit het verre Hongkong meldt zich. Dit bonte allegaartje van vrijwilligers is in het begin geen toonbeeld van discipline…

Op 12 december 1942 neemt majoor stafbrevethouder Jean Piron het bevel over van de jonge eenheid. In grote lijnen wordt de ‘First Belgian Independent Group’ georganiseerd in drie gemotoriseerde compagnies die elk onafhankelijk kunnen optreden. In steun is er een eskadron pantserauto’s en een batterij artillerie.

De voornaamste opdracht is verkenningen uitvoeren en het speerpunt zijn bij een aanval. De brigade telt ongeveer 2.200 manschappen. De eenheid staat wel onder Brits bevel. Dit wil zeggen dat de Belgische regering niet kan beslissen waar en wanneer ze wordt ingezet. Het volgende anderhalf jaar traint  de brigade intensief.

De Britten zien geen taak weggelegd voor de Brigade Piron bij de landing in Normandië op 6 juni 1944. Vermoedelijk willen zij de Belgen sparen en pas inzetten bij de bevrijding van België zelf. Noch de militairen, noch de Belgische regering zien dat echter zitten. Mits politieke druk wordt de Brigade Piron dan toch ingezet bij de gevechten in Normandië. 

Op 6 augustus komen ze aan in Frankrijk en zeven dagen later nemen ze de gevechtsector over van een Britse eenheid. Deze sector bevindt zich op de uiterste linkerflank van de geallieerden en grenst aan de zee. De eerste dagen brengen ze door in loopgrachten en sturen ze patrouilles uit. De eerste gesneuvelde valt op 16 augustus. Het is soldaat Edouard Gérard, een twintigjarige jongen uit Dinant.

Op 17 augustus lanceren de geallieerden operatie ‘Paddle’ met als doel uit Normandië te breken en op te rukken naar de monding van de Seine. De Brigade Piron, onder bevel van het 1e Britse Korps, bevrijdt haar eerste dorp, Franceville. De opmars gaat moeizaam verder en 22 augustus bevrijden de Belgen de mondaine badstad Deauville.

Twee dagen later overschrijden ze de rivier La Touques en bevrijden ze samen met de Devons en de Ulster Rifles Trouville-sur-Mer. In het zog van de aanval bouwen Belgische geniesoldaten een brug over de rivier. De moderne brug die vandaag op dezelfde plaats ligt, heeft als naam ‘Le Pont des Belges’ als herinnering aan de bevrijding door de Brigade Piron. Wanneer op 26 augustus de Seine wordt bereikt, komt er echter een onverwacht bevel van het geallieerd hoofdkwartier.

Op 25 augustus heeft de Duitse bezetting van Parijs zich overgegeven. De dag daarna trekt de Franse 2e Gepantserde Divisie van generaal Leclerc de hoofdstad triomfantelijk binnen. Franse troepen die hun eigen hoofdstad in triomf bevrijden. De Britten willen dezelfde eer geven aan de Belgen van de Brigade Piron. Op 1 september vertrekt de brigade richting België. De geforceerde mars gaat via Rouen, Amiens en Arras om te Rongy de Belgische grens over te steken. 

De Britse troepen zijn reeds in Brussel op 3 september. 's Anderendaags doet de Brigade Piron haar triomfantelijke intocht in het uitzinnige Brussel. Piron geeft zijn manschappen een paar dagen verlof zodat ze hun familie kunnen bezoeken voor zover deze uiteraard in het reeds bevrijde deel van België woont.

De rust is echter van korte duur want op 11 september herneemt de strijd voor de brigade. Onder bevel van de Britse 8e Pantserbrigade wordt opgerukt richting Leopoldsburg dat dezelfde dag wordt bevrijd. In het kader van de Operatie Market Garden krijgt  het VIIde Britse Korps bevel op te rukken naar Nederland. De Brigade Piron, die deel uitmaakt van dit korps, verlaat op 19 september Hechtel.

Twee dagen later bevinden de Belgen zich in het uiterste noorden van Limburg, in de streek van Bocholt-Kaulille. Op 22 september om 11u57 (dit precieze uur staat zo aangeduid in het oorlogsdagboek van de brigade) steekt een patrouille de Nederlandse grens over en volgt het de baan langs de Zuid-Willemsvaart in de richting van Weert. Deze stad is intussen bevrijd door de Britten en de patrouille keert terug naar België.

Intussen heeft een andere patrouille Stramproy bevrijd. Dit is het eerste dorp dat door de Belgen wordt bevrijd in Nederland. De volgende dagen nemen de Belgen stelling in aan het kanaal van Wessem-Nederweert ter hoogte van de dorpjes Ittervoort, Hunsel en Ell. Gedurende weken bezetten ze loopgrachten aan het kanaal en sturen patrouilles uit. Het is vochtig en kil herfstweer en men zou zich haast aan de IJzer wanen tijdens de Eerste Wereldoorlog.

Op 11 november, een symbolische datum, sneuvelen zeven Belgen wanneer ze het laatste Duitse bruggenhoofd aan het kanaal veroveren. Maar de Brigade Piron is moe. Sinds meer dan honderd dagen voert zij onafgebroken strijd. Het is dan ook met opluchting dat het bevel wordt ontvangen om het front te verlaten op 18 november.

De brigade keert terug naar België en kantonneert in het Waasland. Er komen versterkingen toe en de eenheid wordt volledig gereorganiseerd.  Ze wordt omgevormd tot een infanteriebrigade met de benaming 1e Infanteriebrigade”Bevrijding” . Deze brigade telt drie volwaardige bataljons. 

Deze brigade wordt in april 1945 nog ingezet bij de bevrijding van Nederland. De operaties van de brigade ‘Bevrijding’ spelen zich voornamelijk af tussen de Lek en de Waal. Er wordt zelfs een bataljon ingezet bij de gevechten op het eiland Walcheren.

Na de Duitse capitulatie op 8 mei 1945, neemt de brigade ‘Bevrijding’ deel aan de bezetting van Duitsland.

De veldtocht in Normandië en de twee veldtochten in Nederland hebben de Brigade Piron en de Brigade ‘Bevrijding’ 78 gesneuvelden gekost.