Videospeler inladen...

IJsland onthult gedenksteen ter nagedachtenis van gletsjer: "Overal ter wereld zijn gletsjers in gevaar"

In IJsland is vandaag een gedenksteen onthuld ter nagedachtenis van een gletsjer. De Okjökull in Borgarfjörður, in het westen van IJsland, verloor in 2014 al zijn status van "gletsjer", maar nu is er een gedenksteen onthuld om de aandacht te vestigen op het belang van deze grote ijsmassa's. "Overal ter wereld zijn gletsjers in gevaar", zegt Frank Pattyn, glacioloog aan de ULB in "De ochtend" op Radio 1. "Ze verdwijnen zienderogen."

"Door de stijging van de temperatuur als gevolg van de klimaatopwarming, zijn momenteel bijna alle gletsjers kleiner aan het worden", zegt Pattyn. De Okjökull is de eerste gletsjer in IJsland die zijn status verloren heeft, maar niet de eerste ter wereld. Ook op andere plekken worden symbolische acties gepland om gletsjers te herdenken, zoals in Zwitserland.  

In beeld: de gletsjer in 2019 versus de gletsjer in 1986. (Versleep de witte bol om te vergelijken)

Gletsjers bevatten de grootste zoetwaterreserves van de planeet en de geschiedenis van de atmosfeer zit erin bevroren. Ook de culturele betekenis ervan is groot. Maar wat is een gletsjer eigenlijk?

Een gletsjer is een ijsmassa die gevormd wordt uit sneeuw die op land terechtkomt. "Maar een gletsjer is pas een gletsjer als die in beweging is", zegt Pattyn. "Wanneer die massa ijs niet meer beweegt, dan spreken we van dood ijs. Het ijs beweegt naar beneden door zijn eigen gewicht. Als er weinig gewicht is, dus als het ijs niet dik genoeg meer is, zal er ook weinig beweging zijn. Het ijs moet enkele tientallen meters dik zijn, voordat het kan bewegen."

"De basisvoorwaarde om een gletsjer te vormen is sneeuwval. Dit betekent dat de temperaturen gemiddeld onder het vriespunt moeten zitten. Pas dan heb je neerslag in vaste vorm. Die sneeuw moet blijven liggen. Door de druk van nieuwe sneeuw, vormt de onderliggende sneeuw zich dan tot ijs. Door zijn gewicht beweegt dat ijs naar beneden in een vallei. Daar heb je hogere temperaturen, waardoor het ijs smelt. Een gletsjer is in evenwicht wanneer de hoeveelheid sneeuwval gelijk is aan de hoeveelheid die er afsmelt. Een gletsjer wordt kleiner als er meer smelt dan dat er sneeuw bijkomt of groter als er meer sneeuw bijkomt dan dat er afsmelt. Een gletsjer kan zich dus herstellen als er voldoende sneeuwval is en als de temperatuur afneemt." 

(lees voort onder de audio)

Hittegolven hebben onmiddellijk effect

"Gletsjers reageren zeer snel op veranderingen in het klimaat", zegt Pattyn. "Een hittegolf heeft zeker een effect op gletsjers. Bijvoorbeeld, de hittegolf van 2013 heeft in de Alpen het smeltproces zodanig versneld dat de vele gletsjers enorme massa's hebben verloren en veel gletsjers zijn herleid tot dood ijs." 

"Ook de hittegolf van deze zomer heeft effect gehad. Die warme lucht is naar Groenland getrokken en daar heb je één gigantische gletsjer, wat we een ijskap noemen. Daar zijn grote pieken van dooi waargenomen."

In IJsland is nu een monument onthuld om de aandacht te vestigen op de problematiek van de smeltende gletsjers. Het is een brief aan de toekomst. “In de komende 200 jaar gaan al onze gletsjers dezelfde weg op,” staat op het herdenkingsteken. “Dit monument is een bevestiging dat we weten wat er aan het gebeuren is en wat er gedaan moet worden. Alleen jullie (in de toekomst, red.) weten of we het gedaan hebben.” De tekst is van de hand van Andri Snær Magnason, bekroond schrijver en in 2016 ook presidentskandidaat van IJsland.

Bekijk hieronder het verslag van "Het Journaal":

Videospeler inladen...

Meest gelezen