‘Criminele netwerken brengen Chinese prostituees naar België’

'De Chinese vrouwen werken niet achter ramen, niet in bars. Net daarom is het fenomeen moeilijk te controleren.' © iStock
Kristof Clerix

Er is een nieuw fenomeen in België: honderden Chinese prostituees duiken op in alle grote steden. Knack sprak erover met Eric Garbar, het nieuwe hoofd van de cel mensenhandel bij de federale politie. ‘Het reservoir in China is gigantisch: 3 à 4 miljoen prostituees.’

Eric Garbar staat sinds 1 juli aan de leiding van de cel mensensmokkel en mensenhandel van de federale politie. Hij specialiseerde zich in de materie toen hij in Charleroi als speurder bij de lokale en gerechtelijke politie werkte, en treedt nu in de voetsporen van Wim Bontinck, die eind dit jaar met pensioen gaat.

Uw voorganger heeft in mei nog een dienstreis naar China gemaakt. Wat is hij daar gaan doen?

Eric Garbar:Hij is de eerste contacten gaan leggen om met de Chinese overheid tot een samenwerking te komen rond mensenhandel. Sinds twee jaar zien we in heel Europa namelijk opmerkelijk veel Chinese vrouwen aankomen, wel duizenden, om te werken als prostituee. Voorheen zagen we Chinezen natuurlijk al als slachtoffer van economische uitbuiting, met name in Chinese restaurants. En daarna had je de Chinese massagesalons, waar vrouwen weleens verder gingen dan de klassieke massage.

We treffen de vrouwen vooral aan in grote steden waar je al een Chinese diaspora hebt: Brussel, Antwerpen, Gent, Luik en Charleroi. Gemiddeld zijn ze 25 jaar – te oud voor de prostitutie in hun thuisland.

Momenteel loopt in heel België een tiental onderzoeken – zowel gerechtelijke als opsporingsonderzoeken – naar criminele netwerken achter Chinese prostitutie. Ze laten vrouwen naar Europa overkomen om te werken in privéwoningen, hotels of bed and breakfasts. Niet achter ramen, niet in bars. Het gaat om verborgen prostitutie. Net daarom is het zo moeilijk om het fenomeen te detecteren en te controleren.

Als die prostitutie zo verborgen is, hoe vinden klanten dan hun weg?

Garbar: Klanten uit alle milieus vallen op jonge Chinese vrouwen: arbeiders, ambtenaren, kaderleden… Ze leggen vooral contact via websites waarop je naar believen kunt zoeken via allerhande filters. Soms laten klanten zelfs recensies achter: ‘Het was super. Dat meisje doet het goed.’ Daarnaast heb je mond-tot-mondreclame en sociale media zoals WhatsApp. Soms boeken klanten zelfs een Airbnb. Zo gaat het tegenwoordig. De motelletjes, dat is vintage geworden.

Over hoeveel Chinese prostituees spreken we?

Garbar:In België gaat het naar schatting om honderden vrouwen. We treffen ze vooral aan in grote steden waar je al een Chinese diaspora hebt: Brussel, Antwerpen, Gent, Luik en Charleroi. Doorgaans zijn ze in Europa gearriveerd per vliegtuig, met geldige Schengen-visa. Gemiddeld zijn ze vijfentwintig jaar oud. We gaan aandachtig na of er geen minderjarigen bij zijn.

Is het een verontrustend fenomeen?

Garbar:Zeker, net omdat het ‘reservoir’ zo groot is. In China, met zijn 1,4 miljard inwoners, zijn er 3 à 4 miljoen prostituees. Prostitutie is er bij wet verboden, maar al een paar jaar wordt ze meer getolereerd. Het Chinese cliënteel verkiest relatief jonge vrouwen. Dat maakt dat de prostituees al beginnen rond hun 18e. Zodra ze 22, 23 jaar zijn, worden ze in China ’te oud’ bevonden. De criminele netwerken sturen ze dan naar Europa en de Verenigde Staten.

Zijn die vrouwen slachtoffers of kiezen ze er zelf voor?

Garbar: Voor de politie is elke prostituee een potentieel slachtoffer. Blijkt dat een vrouw er zelf voor gekozen heeft? Dan is er geen probleem.

'Criminele netwerken brengen Chinese prostituees naar België'

Is er bij Chinese prostituees sprake van geweld of druk?

Garbar:Niet zoals bij de Albanese of Bulgaarse prostitutienetwerken van de jaren 1990. Toen drukten pooiers sigaretten uit op de lichamen van de vrouwen of sloegen ze hen bont en blauw. Politie en gerecht hebben daar streng tegen opgetreden. Het criminele milieu heeft zich sindsdien aangepast: geweld is minder courant geworden, in de plaats zijn bedreigingen gekomen. De Chinese vrouwen moeten de kosten van hun reis terugbetalen, krijgen ze te horen, ‘anders zullen je familie in China, je kinderen of jijzelf problemen krijgen’. En ze staan allemaal onder surveillance van een madam of pooier. Er is altijd iemand in de buurt om een deel van de opbrengsten op te strijken.

Hoe werken de achterliggende criminele netwerken?

Garbar:Een duidelijk zicht daarop zullen we pas over een jaar of twee hebben. Binnen Europol wordt er in ieder geval prioritair aan gewerkt. Om een onderzoek te laten slagen, moet je als politieagent eerst het vertrouwen van de slachtoffers winnen. Pas dan krijg je concrete informatie los die tot resultaten kan leiden. Dat is niet gemakkelijk, zeker in een erg gesloten milieu als het Chinese.

Hoe verloopt de samenwerking met de Chinese overheid?

Garbar:We moeten daar heel voorzichtig in zijn, vooral om onze geloofwaardigheid tegenover de slachtoffers niet te verliezen. De Chinese overheid zet veel middelen in om het gedrag van haar bevolking te monitoren. Onder meer het recht op huisvesting en onderwijs in het land hangen daarvan af. Welnu, als die overheid zou vernemen dat een Chinese vrouw zich in Europa heeft geprostitueerd, en op die manier misschien het imago van haar land heeft geschonden, dan kan dat gevolgen hebben voor haar of haar familie. Daarom wisselen we momenteel alleen algemene informatie uit met China, en zeker geen namen of geboortedata.

Hoe reageren Albanese, Roemeense, Bulgaarse en Nigeriaanse prostitutienetwerken op de komst van Chinese concurrentes?

Garbar:Een oorlog tussen clans van verschillende nationaliteiten is er bij ons weten niet. Maar we hebben, eerlijk gezegd, geen zicht op de relaties tussen al die verschillende criminele dadergroepen. Er is gewoon te weinig geïnvesteerd in de strijd tegen mensenhandel. Sinds een vijftal jaar heeft de politie – vooral om politieke redenen – veel capaciteit vrijgemaakt voor mensensmokkel en illegale migratie, ten koste van mensenhandel. Dat evenwicht op nationaal en lokaal niveau opnieuw hersteld zien: daar droom ik van. Mensenhandel komt tenslotte echt neer op moderne slavernij: kwetsbare mensen misbruiken om geld te verdienen. Dat fenomeen moet opnieuw een prioriteit worden in ons land.

De voorbije jaren heeft de politie – vooral om politieke redenen – veel capaciteit vrijgemaakt voor mensensmokkel en illegale migratie, ten koste van mensenhandel.

Merkt de politie nog nieuwe prostitutietrends op?

Garbar:Sinds een jaar tot anderhalf jaar zien we opnieuw een toename van shemales uit landen als Brazilië, Venezuela, Uruguay en Paraguay. Ze duiken op in steden als Brussel, Brugge, Gent, Antwerpen en Charleroi. Soms trekken ze van stad naar stad: de ene week hier op het trottoir, de andere week daar achter het raam. Komen ze op eigen initiatief of worden ze gestuurd door criminele groeperingen? Dat is nog onduidelijk. We houden het fenomeen in de gaten. Feit is dat sommige shemales in Europa als prostituee werken om de operaties terug te betalen die ze in Latijns-Amerika hebben laten uitvoeren.

Welke klemtonen wilt u leggen als nieuwe chef van de cel mensenhandel?

Garbar:Criminele groeperingen werken grensoverschrijdend, en dus moeten speurders ook meer internationaal samenwerken. In België ontbreekt het nog aan die reflex. Het is soms al moeilijk om tussen arrondissementen de krachten te bundelen, of tussen het noorden en zuiden van het land. Maar we komen er wel. We zullen móéten.

Op Europees niveau zijn we erg bezorgd over de uitbuiting van minderjarigen uit de Roma-gemeenschap die door criminele groeperingen uit de Balkan worden ingezet om in West-Europa diefstallen te plegen. Het probleem is dat die kinderen in een huis worden ondergebracht in pakweg Spanje en dan in een land als Frankrijk moeten gaan stelen. Ook dat verplicht ons om op Europees niveau samen te werken.

Treft u die kinderen ook aan in België?

Garbar:Helaas wel. Veel kan ik er niet over kwijt, want het gaat om een dossier dat we recent hebben gelanceerd. Een moeder had laten weten dat haar twaalfjarige dochter verdwenen was. Uiteindelijk bleek dat ze haar eigen kind had verkocht aan een criminele organisatie om in Europa diefstallen te plegen. Voor 500 euro! Dat meisje is opgedoken in een Belgisch onderzoek. En zo kennen we nog enkele gevallen.

Begrijp je nu waarom het zo belangrijk is om weer meer aandacht te hebben voor de strijd tegen mensenhandel?

Eric Garbar

4 februari 1972: geboren in Charleroi

1995-1999: agent bij de lokale politie in Charleroi

– Leidde het onderzoek naar mensenhandel bij de lokale politie (1999-2004) en de federale gerechtelijke politie (2007- 2010) in Charleroi

2013-2014: commissaris en coördinator mensensmokkel bij centrale dienst mensensmokkel en mensenhandel van de federale gerechtelijke politie

Sinds juli 2019: diensthoofd van de cel mensensmokkel en mensenhandel bij de federale gerechtelijke politie

Een Chinese escorte getuigt: ‘Er is maar één ding vreselijk in België: het eten’

Ze noemt zichzelf Lana. Ze is tweeëndertig jaar, komt uit de buurt van de Chinese havenstad Tianjin en werkt als escort in en rond Gent. Dit is haar verhaal.

Tien jaar geleden ben ik naar België gereisd. Zonder veel nadenken, je bent jong en wilt plezier maken. Mijn vriendinnen en ik hadden niet het plan om te blijven. Maar toen raakte ik zwanger van een Belgisch-Italiaanse man. Dat maakte de terugkeer moeilijk: hoe zou ik dat kind ooit officieel geregistreerd krijgen? En bouw in China maar een leven op als onopgeleide alleenstaande moeder. Ik besloot te blijven, mijn zoon is nu negen. Mijn ex-man en ik delen het hoederecht, ik werk alleen als hij er niet is. Mijn kind is de reden om hier te blijven: hij zit hier op school, heeft een normaal leven en is al naar zijn familie in China gegaan. Dat vond hij leuk, voor even toch.

Mijn ex en ik zijn al lang niet meer samen. Dus moest ik wel aan een inkomen denken, maar mijn talenkennis is niet geweldig – wat Engels, een paar woorden Nederlands. Waarom dit werk? In China werkte ik een bar, meedrinken met de klanten. En af en toe wat meer. Ik had er geen erg in, dacht er vooral niet te veel over na. Zo gaat dat, hè? Natuurlijk zou ik een andere goedbetaalde baan verkiezen, maar daarvoor heb je meer diploma’s nodig.

Ik werk nu alleen via het internet. Het goede daaraan is dat niemand kijkt hoeveel je werkt, en dat je kunt kiezen. Op geheime nummers en tekstberichten reageer ik niet – je weet niet wie die mensen zijn. De klanten zijn tussen twintig en zestig jaar oud, maar leeftijd maakt voor mij niet uit. Zolang ze maar vriendelijk zijn.

Gevaarlijk zou ik dit werk niet noemen, wat dat betreft is het in België niet anders dan in China. Vervelende of agressieve lui heb je overal. En ik weet ook niet of de klanten per se Belgen zijn, voor mij zijn het allemaal Europeanen – net zoals jullie nog geen Koreaan van een Chinees kunnen onderscheiden. Soms bellen er ook Chinezen. Het maakt mij niet uit, je moet gewoon voorzichtig zijn.

Ik ga af en toe naar China. Mijn oudere zus heeft gezondheidsproblemen, ik wou dat ik er vaker heen kon. Thuis vragen ze me voortdurend wanneer ik eindelijk terug zal keren. Of ze weten wat ik doe? Dat kan me volstrekt niet schelen, iedereen moet zijn eigen weg vinden.

Ik ben tevreden met mijn huidige leven, maar ik weet: ik kan niet eeuwig blijven doen wat ik nu doe. In de toekomst zal ik nog wel een nieuwe echtgenoot zoeken. Tot het zover is, ben ik blij dat ik niet de hele tijd verantwoording hoef af te leggen. Ik ben mijn eigen baas.

Het enige vreselijke in België is het eten. Er is hier zo ontzettend weinig te krijgen, en de importregels zijn bijzonder streng. De helft van de pakjes van thuis komt niet aan. Ik heb het gevoel dat Europeanen met cornflakes en boterhammen tevreden zijn, terwijl we in China een enorm verfijnde keuken hebben, met veel uitgesproken smaken. Hier is alles ontzettend flets.

Is er de laatste tijd een toevloed van Chinese meisjes? Dat gevoel heb ik niet. Ze zijn er, zeker, maar het leeuwendeel van de vrouwen in mijn branche komt uit Thailand.

Door Catherine Vuylsteke

Eric Garbar

4 februari 1972: geboren in Charleroi

1995-1999: agent bij de lokale politie in Charleroi

– Leidde het onderzoek naar mensenhandel bij de lokale politie (1999-2004) en de federale gerechtelijke politie (2007- 2010) in Charleroi

2013-2014: commissaris en coördinator mensensmokkel bij centrale dienst mensensmokkel en mensenhandel van de federale gerechtelijke politie

Sinds juli 2019: diensthoofd van de cel mensensmokkel en mensenhandel bij de federale gerechtelijke politie

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content