“Hoe langer de onderhandelingen duren, hoe minder concrete maatregelen eruit komen.” Een Vlaams Parlementslid van de meerderheid zag de bui gisteren al hangen. Het Beleidsplan Ruimte Vlaanderen dat de regering gisteravond laat besliste, legt enkele belangrijke principes vast, maar bevat weinig concrete oplossingen.

De doelstelling van het plan kan nauwelijks onderschat worden, daar is geen twijfel over. Vandaag wordt dagelijks zes hectare open ruimte ingepalmd voor huizen of bedrijven. Tegen 2025 mag dat nog drie hectare zijn en vanaf 2040 geldt een complete betonstop. Minister van Omgeving Joke Schauvliege (CD&V) noemde dat gisteren “een mijlpaal”. Maar de concrete acties om dat te bereiken, schuift ze voorlopig voor zich uit.

Dit zijn alvast de principes waar Vlamingen vanaf nu rekening mee moeten houden.

Minder bouwgrond

Vandaag is 72.000 hectare grond bestemd om ooit op te bouwen, zij het voor woningen, zij het voor bedrijven. Door de betonstop krimpt dat tot 24.600 hectare, te bebouwen tussen nu en 2040. Met andere woorden: de eigenaars van 47.400 hectare grond kunnen definitief een kruis maken over hun bouwplannen.

De Vlaamse regering is het erover eens dat die eigenaars rechtszekerheid moeten krijgen. De vraag is alleen hoe. Een schadevergoeding voor iedereen is financieel niet te doen. Daarom speelt minister Schauvliege met het idee om “verhandelbare bouwrechten” in het leven te roepen. Daarmee kunnen grondeigenaars hun “slechte” gronden inruilen voor een ander perceel of zelfs een appartement in een stad.

Daarnaast wordt het systeem van woonuitbreidingsgebieden ook afgeschaft, alleen is de regering het er nog niet over eens welke gronden definitief geschrapt worden en welke definitief wél bebouwd mogen worden.

Hoe groot de impact van deze plannen op de prijs van de bouwgrond is, valt nog af te wachten. “2040 is nog ver weg. Ik denk niet dat de prijzen nu onmiddellijk zullen stijgen”, zegt KBC-analist Johan Van Gompel. “Op langere termijn kan dat natuurlijk wel, dan dreigt het helemaal onbetaalbaar te worden.”

Meer hoogbouw

De Vlamingen moeten dichter bij elkaar gaan wonen, bij voorkeur in de steden. Minister Schauvliege wil erover waken dat de leefkwaliteit niet afneemt. Daarom wil ze mensen stimuleren om bijvoorbeeld hun tuin of parkeerplaatsen te delen. Ook via hoogbouw kan op de ruimte worden bespaard. Er moet bovendien meer groen in de stad komen, door een minimale “groennorm” op te leggen bij stadsontwikkelingsprojecten.

Meer platteland

“Door de vele verkavelingen is van een platteland bijna geen sprake meer.” Dat zegt de Vlaamse Bouwmeester Leo Van Broeck. De Vlaamse regering volgt hem daar nu in, en wil meer open ruimte creëren. Tegen 2040 moet op het platteland zelfs een vijfde minder “verharde grond” zijn. Minister Schauvliege kijkt daarbij in de eerste plaats naar oude loodsen en verouderde panden die afgebroken moeten worden. De vraag is of dat zal volstaan om de doelstelling te halen. In de steden hoeft de verharding tegen 2040 niet te verminderen, maar moet ze wel gelijk blijven.

Landbouw is oké

Het volgebouwde Vlaanderen moet meer open ruimte krijgen. Opvallend is dat “open ruimte” niet alleen natuurgebied is, maar ook landbouwgrond – zolang het geen verharde grond is. Niet verwonderlijk dat de Vlaamse regering hiervoor de steun krijgt van de Boerenbond.

Minder files

Het doel van de betonstop is niet alleen om meer groen in Vlaanderen te krijgen, maar ook om de files te verminderen. De Vlaamse regering deelt Vlaanderen daarom voortaan in in “knooppunten”. Dat zijn woonkernen waar ook een station of ander openbaar vervoer is. De overheid wil mensen aanmoedigen om daar te gaan wonen en bij voorkeur ook te werken. Dat leidt tot minder verkeer en dus ook minder files. In een straal van een kilometer rond die punten mogen er meer woningen en kantoren bijkomen dan elders.