Voor terrorismebestrijders begint een droneaanslag een reëel scenario te worden
De democratisering van de drone baart terrorismebestrijders zorgen. De op afstand bestuurbare vliegtuigjes zijn al niet alleen meer in handen van militaire grootmachten en zouden ook door terroristen ingezet kunnen worden om een aanslag te plegen. Een Franse antiterreureenheid waarschuwt er in een geheim rapport voor.
Bij het AZ-stadion was het de wind die het laatste zetje gaf aan een kennelijk slecht gebouwd dak en iedereen liet huiveren bij de gedachte hoeveel doden er hadden kunnen vallen als het vol had gezeten. Maar de natuur is niet de enige die op een kwade dag vanuit de lucht kan toeslaan. Ook een door mensenhand aangestuurde drone kan een stadion veranderen in een bloedbad. Terreurbestrijders houden er serieus rekening mee.
De Franse antiterreureenheid Uclat waarschuwt in een geheim rapport voor aanslagen met drones, meldde de Duitse krant Die Welt deze maand. Het document spreekt van “een mogelijke terreuraanval op een voetbalstadion met een onbemande drone die zou kunnen worden uitgerust met biologische strijdmiddelen”. Het op afstand bestuurde vliegtuigje zou ook een gifgaslading of explosief kunnen vervoeren en afvuren.
De drone als wapen stijgt snel in populariteit. Het gebruiksgemak is groot. Het wapen is er in handzame afmetingen en kan met behulp van een camera, gps en andere sensoren met grote precisie op een doelwit worden afgestuurd, terwijl de aanvaller zelf buiten schot blijft. Vanwege deze voordelen was de drone het favoriete strijdmiddel van de Amerikaanse president Barack Obama. Hij kon terreurverdachten en andere tegenstanders in Afghanistan, Pakistan, Somalië en Jemen laten uitschakelen zonder dat hij daarvoor grondtroepen of commando’s hoefde in te zetten bij riskante operaties in vijandelijk gebied.
Groeisector
In de jaren zestig werden de eerste drones voor militair gebruik ontwikkeld. Sinds de Golfoorlog begin jaren negentig spelen ze een belangrijke rol in militaire conflicten. De markt voor onbemande vliegtuigen is de meest dynamische groeisector in de lucht- en ruimtevaartindustrie, zeggen defensieconsultants van de Amerikaanse Teal Group. Zij voorspelden in 2018 dat de komende tien jaar met de productie van drones wereldwijd in totaal 90 miljard dollar (81 miljard euro) zal zijn gemoeid. Driekwart van de geproduceerde drones zal voor militair gebruik zijn.
Landen die vooroplopen in de productie, inzet of export van drones zijn de Verenigde Staten, Israël en China. Ook tal van andere landen, zoals Iran, Irak, Turkije, de Verenigde Arabische Emiraten, Frankrijk en Groot-Brittannië, zijn actief op dit terrein. Deze snelle verspreiding van dronetechnologie leidt tot bezorgdheid, mede omdat het wapen niet het exclusieve voorrecht hoeft te blijven van militaire grootmachten maar ook zijn aantrekkelijke kanten heeft voor niet-statelijke partijen, zoals terroristen en krijgsheren in burgeroorlogen.
Deze ‘democratisering’ van de drone is al aan de gang. Zondag 4 augustus kwamen bij een droneaanval in het zuiden van Libië bijna vijftig mensen om het leven. De Libische eenheidsregering in Tripoli gaf de schuld aan het rebellenleger van krijgsheer Khalifa Haftar. De slachtoffers waren volgens de regering allemaal ongewapende burgers.
Europese steden
De Europese Unie vreest vooral de mogelijkheid dat terroristen drones gaan gebruiken bij aanslagen in Europa. In het eerdergenoemde artikel van Die Welt zegt de Brit Julian King, de Europees Commissaris voor Veiligheid, dat drones kunnen worden ingezet door degenen die Europese steden en burgers willen treffen. Hij wijst erop dat drones steeds krachtiger en slimmer worden. Dat maakt ze aantrekkelijker voor ‘wettig gebruik’ (lees: commerciële of civiele activiteiten), maar ook voor ‘vijandige daden’. De Europese Commissie maakt zich dan ook sterk voor een beter toezicht op de dronesector. King roept op goed in de gaten te houden hoe de dreiging er vandaag de dag uitziet en hoe die zich in de toekomst kan ontwikkelen.
Heel veel fantasie is daar niet voor nodig. Volgens TNO in Delft had ‘Islamitische Staat’ (IS) een dronefabriek, met drones die handgranaten lieten vallen. Daartegen is moeilijk iets te doen. De Russen zijn in Syrië ook aangevallen door een hele zwerm drones die werd aangestuurd door een rebellengroep.
Er zijn andere voorbeelden. In de burgeroorlog in Jemen gebruiken de door Iran gesteunde Houthi-rebellen drones in hun strijd met Saoedische strijdkrachten. De Hezbollah-militie in Zuid-Libanon zou beschikken over tamelijk geavanceerde dronetechnologie. Zelfs de georganiseerde misdaad heeft de drone ontdekt: bendes zetten onbemande vliegtuigjes in om drugs, sigaretten en andere spullen de grens over te smokkelen.
Lage drempel
De drempel voor het bezit en gebruik van drones ligt laag. Google op ‘drones’ en het eerste wat je te zien krijgt is een overzicht van commerciële drones in alle maten, soorten en prijzen. Zoals de IS-fabriek aantoont, moet het voor kwaadwillende knutselaars niet moeilijk zijn ze uit te rusten met een explosief of andere dodelijke lading.
Kirstjen Nielsen, tot april dit jaar de Amerikaanse minister voor Binnenlandse Veiligheid, zei ‘’s nachts wakker te liggen’ van de kans dat drones worden gebruikt voor aanslagen. FBI-directeur Christopher Wray werd deze maand in het zakenblad Forbes geciteerd met de opmerking dat zijn dienst weet dat terroristische organisaties hun oog hebben laten vallen op drones. ‘Deze zijn betrekkelijk eenvoudig aan te schaffen, betrekkelijk gemakkelijk te bedienen en behoorlijk moeilijk te onderscheppen en te volgen.’ Win-win voor de terrorist.
Hoe compact een drone kan zijn, bewijst de AeroVironment Switchblade van het Amerikaanse leger. Het naar een inklapbaar zakmes genoemde wapen past in de rugzak van een infanterist, weegt 27 kilo, heeft een bereik van 10 kilometer, kan 10 minuten in de lucht blijven, beschikt over een camera en gps en kan een lichte pantserwagen en inzittenden vernietigen. Een voorbeeld van een wapen dat is ontworpen voor het slagveld, maar makkelijk terecht kan komen in verkeerde handen, die het gebruiken op de verkeerde plek op de verkeerde tijd.
In Forbes verwijst expert Zak Doffman naar een besloten bijeenkomst met een grote Britse voetbalclub. Het hoofd beveiliging van die club zei dat er twee dingen waren waar men bang voor was: een aanslag met een grote vrachtauto die inrijdt op de duizenden fans als zij het stadion verlaten en ‘natuurlijk drones’.