Meer plichten, minder rechten: N-VA werkt aan veel strenger integratiebeleid

Vandaag wordt er voor het eerst over integratie gepraat aan de Vlaamse onderhandelingstafel. Onderwerp van gesprek wordt een nota die formateur Jan Jambon (N-VA) op tafel legt. Die nota belandde op de redactie van De Morgen. De tekst heeft de status van een voorlopig werkdocument waarover nog flink onderhandeld kan worden. Duidelijk is wel dat het inburgeringsbeleid, als het van N-VA afhangt, een scherpe bocht naar meer plichten en minder rechten zal maken.

Sinds 2004 voert Vlaanderen een beleid van verplichte inburgering voor nieuwkomers. 15 jaar later vindt N-VA het tijd voor een nieuwe fase, blijkt uit de nota: “met een sterke focus op onze pluralistische rechtsstaat, kennis van de Vlaamse canon en met aandacht voor de waarden van de verlichting”.

Gedaan met gratis

De Vlaamse canon, een opvallend element in de startnota die N-VA-voorzitter Bart De Wever vorige week verspreidde, zal deel uitmaken van het inburgeringstraject, dat eindigt in een burgerschapstest. Ook het taalniveau moet dan via een centraal examen worden getest. Tot nu toe is enkel de deelname aan de inburgeringscursus verplicht, maar N-VA wil naar een verplicht examen.

De inburgering verschuift daarmee van een inspannings- naar een resultaatverbintenis. Wie niet slaagt, wordt beboet. N-VA dringt er ook op aan dat Vlaanderen op basis van het gevolgd traject een proactief advies bezorgt aan de Dienst Vreemdelingenzaken. Op die manier zouden de verblijfsrechten van de nieuwkomer gekoppeld worden aan zijn inburgeringstraject. Daarnaast wil N-VA af van het “gratis ­inburgeringsbeleid”: inburgeraars betalen een bijdrage voor hun inburgeringstraject en de bijhorende tests.

Na het inburgeringstraject moet de nieuwkomer verder binnen 24 maanden een hoger taalniveau bereiken en ook dit moet op eigen initiatief. Niet behalen van dit niveau wordt beboet.

“In de Europese context is dit niet uitzonderlijk, want ook Nederland ging recent in die richting”, zegt Ilke Adam, VUB-professor die gedoctoreerd heeft op het integratiebeleid in België. “De klemtoon op integratie verschuift hiermee naar uitsluiting. Die test en de betaling zullen leiden tot socio-economische uitsluiting, want zij die zwakker staan, die geen studiecultuur hebben of analfabeet zijn, zullen de facto meer betalen. Wat gaat het effect daarvan zijn op die mensen?”

Dat examen, gekoppeld aan verblijf, en een mogelijke boete, stond zowel in het verkiezingsprogramma van N-VA als Vlaams Belang. Een andere doorn in het oog van Vlaams Belang zijn de subsidies aan organisaties die mensen met een migratieachtergrond vertegenwoordigen. De integratienota van N-VA wil dat organisaties die een beroep doen op Vlaamse subsidies voortaan twee clausules ondertekenen. De Nederlands-clausule stelt dat ze enkel het Nederlands hanteren als voertaal. Met de verlichtingsclausule ondertekenen ze waarden zoals de gelijkheid tussen man en vrouw, de scheiding van kerk en staat, en respect voor seksuele diversiteit.

Minderhedenforum

In haar “streven naar een inclusieve samenleving” wil N-VA ook niet langer dat er nog steun gaat naar initiatieven die louter gebaseerd zijn op herkomst of levensbeschouwing. “Dit betekent ofwel geen Minderhedenforum meer, ofwel een totaal andere invulling ervan”, zegt iemand in het veld. Het Minderhedenforum is de koepelorganisatie van verenigingen die bepaalde herkomsten of levensbeschouwingen vertegenwoordigen. De organisatie had eerder al kritiek op de integratievoorstellen in de startnota van De Wever.

“Oorspronkelijk beschouwde het inburgeringsbeleid de zelforganisaties, die het Minderhedenforum koepelt, als een opstap naar emancipatie, omdat er werd van uitgegaan dat ook de Vlaming zich heeft geëmancipeerd door zijn of haar identiteit in eigen kring te ontwikkelen”, zegt Adam. “Intussen krijgen dergelijke organisaties al jarenlang steeds meer kritiek.”

De tekst is er een van N-VA, benadrukken de andere partijen aan de Vlaamse onderhandelingstafel. “Dit is een openingsbod, zo gaan onderhandelingen nu eenmaal”, klinkt het bij CD&V. Open Vld: “Wat telt is wat er finaal uit de onderhandelingen komt.” Voorts geen commentaar. Ook N-VA wou niet reageren op de tekst.