Krijgt YouTube straks een vakbond? Gebruikers trekken ten strijde tegen het algoritme
Enkele youtubers trekken ten strijde tegen de onzichtbare algoritmes achter het platform. Onder de noemer FairTube sloegen ze de handen in elkaar met de grootste Duitse metaalvakbond en eisen ze meer inspraak in de interne keuken van YouTube. Gebeurt dat niet, dan stappen ze naar de rechter.
Een aftelklok laat er geen twijfel over bestaan: het is de mensen achter het FairTube-initiatief menens. Vannacht om 1 uur onze tijd loopt hun ultimatum af. Tegen dan moet Google, het bedrijf achter YouTube, laten weten of het aan tafel wil gaan zitten met de ontevreden gebruikers van haar platform. Gaat het bedrijf niet in op hun uitgestoken hand, dan stappen ze naar de rechter.
FairTube is een initiatief van enkele misnoegde youtubers, verenigd door de Duitser Jörg Sprave – in het dagdagelijks leven gepassioneerd door katapulten – in The YouTubers Union. Die (poging tot) vakbond bestaat al anderhalf jaar maar slaagde er tot nu toe niet in om voet aan de grond te krijgen. Om daar verandering in te brengen, besloot Sprave samen te werken met IG Metall, de grootste en oudste vakbond voor metaalwerkers in Duitsland. Samen hielden ze FairTube boven het doopvont. En met succes, internationaal kwam er al wat meer aandacht voor het initiatief.
Doorn in het oog van Sprave en zijn ontevreden collega’s zijn de veranderingen die YouTube in 2017 in haar algoritme doorvoerde. Als gevolg daarvan kunnen sommige video’s geen advertenties meer spelen. Die reclame is echter net de manier waarop youTubers geld kunnen verdienen aan het platform. En de aanpassing van de regels - in YouTube-kringen ook wel gekend als de adpocalypse - heeft desastreuze gevolgen voor velen onder hen.
“Je moet je inbeelden: dat zijn mensen die jaren bezig zijn geweest met het opbouwen van hun kanaal”, zegt economiefilosoof Rogier De Langhe (UGent). “In sommige gevallen hebben ze hun hele leven daarrond gebouwd en hun job opgegeven om toch maar elke week nieuwe video’s online te kunnen zwieren.” Want dat is waar het algoritme van YouTube populaire gebruikers toe dwingt: zij die op regelmatige basis content creëren, worden bevoordeeld en zullen meer kijkers hebben. “Om groot te worden, plooide YouTube zich naar de belangen van de videomakers. Nu zoekt Google dan weer naar manieren om het te verbeteren én om er zelf wat uit te kunnen halen”, zegt De Langhe.
Lage slaagkansen
Toch heeft FairTube weinig kans op succes. Er sloten zich zo’n 23.000 mensen aan. Dat is een druppel op een hete plaat in vergelijking met de miljoenen mensen die dagelijks video’s op de site zetten. Maar bovenal heeft de vakbond nog geen enkele grote youtuber kunnen verleiden om zich aan te sluiten. Ergens is dat ook logisch, aangezien de veranderde regels de grote sterren net bevoordelen.
YouTube en Google lieten tot dusver na om echt in te gaan op de eisen van Sprave en co. In een korte reactie aan het Amerikaanse Forbes lieten ze weten begaan te zijn met de verzuchtingen, maar benadrukten ze ook “dat mensen die creëren op YouTube wettelijk gezien geen werknemers zijn”. “Ik wens FairTube veel succes”, zegt Tom Evens, professor Media-Economie (UGent). “Maar buiten het kwijtspelen van veel tijd en geld, hebben ze niets te zoeken voor de rechter.”
Al vindt Evens het wel een goed teken dat er vraagtekens worden gesteld bij de algoritmes achter de website. “Dat is een black box, niemand weet wat hoe die werken. Niet dat Google plots de hele boekhouding op tafel moet leggen, maar meer transparantie is altijd goed. Je ziet dat ook in de veranderende teneur tegenover tech-bedrijven als Facebook.”
Ook De Langhe volgt FairTube met argusogen op. “Mogelijks raakt YouTube hiermee aan de voedingsbodem voor vers bloed en trekken de volgende supersterren wel naar Vimeo? Bovendien zie je dezelfde onvrede ook op andere platformen als Uber en Deliveroo opkomen.”
Al valt het te betwijfelen of een vakbond wel het juiste instrument is om daar meer transparantie te bekomen. “Zulke syndicale oplossingen passen daar als een tang op een varken”, zegt De Langhe. “In de klassieke redenering dwing je als vakbond maatregelen af door de fabriek met piketten af te zetten en de arbeid te stoppen. Dat lukt gewoon niet, zo toonde ook de staking bij Deliveroo. Voor elke 1.000 youtubers die staken, zullen er miljoenen zijn die video’s blijven uploaden.”
