Direct naar artikelinhoud
Handelsoorlog

De handelsoorlog tussen de VS en China escaleert in hoog tempo

President Donald Trump (links) zondag op de G7-top in Biarritz.Beeld AFP

Opnieuw ontbrandt een veldslag in de handelsoorlog tussen de Verenigde Staten en China. President Trump roept Amerikaanse bedrijven op om hun productie in China stop te zetten, en dreigt ze zelfs tot die stap te dwingen.

De Chinezen kondigden vrijdag nieuwe importheffingen aan op 75 miljard dollar aan Amerikaanse goederen. Daarop kondigde president Trump aan dat hij 250 miljoen dollar aan Chinese producten opnieuw zwaarder zal belasten. Nieuw is Trumps oproep aan Amerikaanse bedrijven om hun productie in China stop te zetten. Zondag herhaalde de Amerikaanse president op de G7-top zijn dreigement om zelfs de nationale noodtoestand af te kondigen. Daarmee zou hij Amerikaanse bedrijven kunnen dwingen tot een vertrek uit het land van lage lonen en 1,4 miljard inwoners. “Ik heb dat recht.”

Donald Tusk, voorzitter van de Europese Raad, sprak tijdens de G7-top zaterdag de door velen gedeelde vrees uit dat de onenigheid tussen de twee landen de wereldeconomie verder zal schaden. “Handelsoorlogen zullen leiden tot een recessie, terwijl handelsovereenkomsten de economie juist zullen aanjagen”, aldus de Pool. De Amerikaanse president ontkende dat hij door andere landen onder druk is gezet om de handelsoorlog te beëindigen. De aandelenbeurzen in zijn land leden vrijdag wel flinke verliezen toen de regeringsleiders opnieuw het vuur openden in de handelsoorlog.

Fysieke maatregel

Vooral de oproep – en misschien de opdracht – aan Amerikaanse bedrijven om China te verlaten is een nieuwe escalatie van de handelsoorlog, zegt Steven Brakman, hoogleraar internationale economie. “Maatregelen als een tariefsverhogingen kun je morgen vrij eenvoudig weer terugdraaien. Maar als bedrijven zich moeten terugtrekken uit China, dan is dat een fysieke maatregel. Die kun je heel moeilijk terugdraaien. De schade is permanent.”

De angst voor verdere escalatie, zoals zaterdag verwoordt door de Pool Tusk, is terecht, vindt Brakman. Die schaadt de economie, ook al heeft Trump geen ongelijk met zijn verwijten aan China. Dat maakt zich schuldig aan protectionisme, bijvoorbeeld door buitenlandse bedrijven die zich er willen vestigen te verplichten om een vennootschap aan te gaan met een Chinese partner. Ook moet kennis worden overgedragen in vorm van patenten. “Bovendien verstrekt China zo onzichtbaar mogelijk subsidie aan de eigen bedrijven.”

Ook Brakman ziet weinig schroom bij de Chinezen om te reageren op Amerikaanse plaagstoten. “Het beeld dat China uitstraalt is dat ze voorstander zijn voor globalisering en best willen onderhandelen over aanpassing van  hun protectionistische beleid. Maar ze laten Trump ook merken dat ze geen machteloze tegenstander zijn. Ze hebben bijvoorbeeld ook importtarieven ingesteld voor producten uit gebieden waar Trump veel aanhangers heeft.”

‘Geen acceptabele oplossing’

De handelsoorlog kan nog heel lang doorgaan, denkt China-deskundige Frans-Paul van der Putten van het Nederlandse onderzoeksinstituut Clingendael. “Er dient zich nog geen oplossing aan die acceptabel is voor Trump. Wat een oplossing is, hangt af van wat je beschouwt als de doelstelling van Trump. Als hij vooral het Amerikaanse volk wil laten zien dat hij niet bang is voor China, dan is hij al een eind op weg. Dat imago heeft hij nu wel gecreëerd voor zichzelf.”

“Als het gaat om een fundamentele verandering van de verhouding met China; dat gaat Trump niet voor elkaar krijgen. Het handelsoverschot van China zal blijven bestaan. China zal geen stap terugdoen in de technologierace met Amerika. Het zal Amerika blijven uitdagen in de geopolitieke verhoudingen.”

De Amerikaanse president Donald Trump met zijn Chinese evenknie Xi Jinping.Beeld AFP

Sowieso heeft Trump veel minder tijd dan de Chinese leiders, zegt Van der Putten. “Mogelijk krijgt Trump een tweede ambtstermijn om zich te bewijzen als een president die wat voor elkaar kan krijgen. China is bezig met een veel langer proces, met de geleidelijke opkomst tot wereldmacht. Ze zijn al de tweede economie, na de Verenigde Staten.” Toch is ook de positie van de Chinese president Xi Jinping en de communistische partij in het geding, meent Van der Putten. “Ook zij moeten hun volk laten zien dat zij de juiste personen zijn om het land door deze woelige fase heen te leiden.”

Van der Putten ziet “geen enkele aanwijzing dat China terugschrikt van verdere confrontatie. Door de handelsoorlog zijn de Chinezen nog meer overtuigd van hun streven naar het innemen van een dominante positie in de wereld. Had je nog kunnen denken dat er plek was voor twee supermachten. Maar in China denken ze nu: alleen door sterker te zijn dan Amerika kunnen ze op een veilige en stabiele manier een leidende positie gaan innemen.”