Graffiti-artiest Shamsia Hassani brengt kunst naar de Afghanen met gevaar voor eigen leven
Shamsia Hassani mag zich als allereerste vrouw in Afghanistan graffiti-kunstenaar noemen. In 2010 startte ze met het spuiten van graffiti, waarbij ze een opvallende figuur creëerde die ze ook in haar schilderijen verwerkt: een vrouw zonder mond die haar ogen altijd gesloten houdt. Met dit personage klaagt ze de tweederangspositie van vrouwen aan in haar land én de aanslepende oorlog.
Een graffiti-artieste hoor je op straat te ontmoeten, terwijl ze in volle actie is, denk ik meteen wanneer Shamshia laat weten dat ze een interview wil geven. Alleen ontmoet ze ons liever in haar atelier, in een van de mooiere wijken van Kaboel. Ze gaat momenteel liever de straat niet op om te werken: het is te gevaarlijk en ze is de opmerkingen die ze naar het hoofd geslingerd krijgt beu.
"Werken in de straten van Kaboel is erg moeilijk", legt Shamsia uit. "Zeker als vrouw. Vrouwen voelen zich hier in het openbaar niet op hun gemak. Ze krijgen veel beledigingen te slikken. Mannen gebruiken zoveel grove woorden die ik hier liever niet uitspreek."
Kaboel er anders laten uitzien
En toch is het van essentieel belang voor Shamsia om buiten te werken, want alleen op die manier kan ze Afghanen in contact brengen met kunst en net om die reden is Shamshia graffiti-artieste geworden.
"Ik ben begonnen met graffiti, omdat ik vind dat mensen kunst moeten kennen. De meeste Afghanen zien hier nooit kunst. Laat staan dat ze de gelegenheid krijgen om een galerie of expositie te bezoeken. Dus ik dacht als ik kunst in het openbaar breng, is het makkelijker voor iedereen om met kunst in aanraking te komen."
En er is nog een reden waarom ik graffiti wil spuiten. Zoals je weet hebben we hier ook veel beschadigde muren. Met mijn graffiti verander ik de verwoeste muren en tegelijkertijd ook het uitzicht van de stad”. Shamshia werkt met verf die eigenlijk niet geschikt is voor graffiti, maar het is de enige verf die in Afghanistan beschikbaar is en dus behelpt ze zich ermee.
Vrouw in de hoofdrol
Shamsia werkt niet alleen buiten op muren, ze maakt ook schilderwerken in haar atelier. Maar of ze zich nu binnen of buiten uitleeft, altijd krijgt een vrouw de hoofdrol in haar werk. De ene keer beeldt ze een rebelse heldin uit, de andere keer een kwetsbare vluchteling.
Mijn hoofdpersonage houdt haar ogen altijd gesloten, want er is nu eenmaal niets goeds om naar te kijken
"Ze wil de verschrikkelijke dingen die er gebeuren, niet zien. Ze is ook niet in staat om een toekomst te zien. Ze voelt zich helemaal niet goed in deze maatschappij en het lijkt haar makkelijker alles te negeren door haar ogen te sluiten."
Shamsia's hoofdpersonage heeft ook nooit een mond. Ze spreekt alleen via een muziekinstrument, dat haar stem genoeg kracht moet geven om toch gehoord te worden: een aanklacht tegen de Afghaanse maatschappij waar de vrouw nog altijd een tweederangsfiguur is.
Nieuwe aanpak
Een graffiti maken en afwerken neemt makkelijk twee tot drie uur in beslag bij Shamshia. En in Kaboel is het nooit echt veilig om lang op dezelfde plaats te blijven door de vele aanslagen die IS en de taliban afwisselend plegen (ook al voeren de VS en de taliban de laatste maanden complexe onderhandelingen over een mogelijk vredesakkoord).
Vier jaar geleden overleefde Shamsia zelf een aanslag toen ze naar een theaterstuk ging kijken. Om sneller te kunnen werken, gaat ze nu sjablonen gebruiken. Haar werktempo zou dan aanzienlijk verhogen. Ondanks haar angsten en de beledigingen is het geen optie voor Shamsia om niet meer naar buiten te komen. "Ik vind dat ik iets moet doen voor mijn volk. Ik wil mijn boodschap delen en Afghanen de kracht geven om zich sterk te houden in deze maatschappij. Mijn grootste droom is vrede voor mijn land."
Herbekijk hieronder de reportage in "Het Journaal":
