Dag na dag kruimelt de Mont Blanc verder af
Dag na dag kruimelen de bergen in het Mont Blanc-gebied verder af. Door klimaatverandering smelten niet alleen de gletsjers, maar ontdooit ook de permafrost die de berg bij elkaar houdt. Een groep onderzoekers bracht dat in kaart door 95 bergroutes in het hooggebergte te bestuderen.
Permafrost vormt als het ware het plaksel dat de bergen bij elkaar houdt. Door de opwarming van de aarde ontdooit de permanent bevroren bodem en wordt die instabiel. Het gevolg is dat brokken steen en soms zelfs hele bergwanden in de diepte verdwijnen.
Die veranderingen zijn moeilijk in kaart te brengen. Van gletsjers kun je jaar na jaar de lengte en dikte opmeten, maar de vorm en structuur van rotswanden zijn minder overzichtelijk. Bovendien ontbreekt meestal goed vergelijkingsmateriaal.
Een groep onderzoekers onder leiding van Jacques Mourey van de Universiteit Savoie Mont Blanc omzeilde dat probleem door gebruik te maken van een klassieker uit de bergsportliteratuur: Le Massif du Mont Blanc – Les 100 Plus Belles Courses (Mont Blanc-massief – De 100 mooiste routes), in 1973 samengesteld door de Franse topalpinist Gaston Rébuffat.
Mourey ondervroeg berggidsen, huttenwaarden en andere bergsportprofessionals uit de regio over recente veranderingen in 95 van de beschreven routes. Daarnaast vergeleek hij de routebeschrijvingen met informatie uit recentere boeken. Het resultaat werd deze zomer gepubliceerd in het wetenschappelijk tijdschrift Arctic, Antarctic and Alpine Research. Slechts twee routes bleken onaangedaan door klimaatverandering.
De overige routes zijn licht aangetast (30), gemiddeld aangetast (34) of zwaar aangetast (26). Drie routes waren zelfs helemaal verdwenen. In één geval, dat van de zogenoemde Bonatti Pijler op de westwand van de Petit Dru (3.733 meter), brak door het ontdooien van permafrost in 2005 een 700 meter hoog deel van de wand af. In 2011 verdween nog eens een stuk rotswand van 200 meter in de diepte.
Gedetailleerd
De Nederlandse bodemkundige en geomorfoloog Arnaud Temme, verbonden aan Kansas State University, noemt het onderzoek “zorgvuldig en goed uitgewerkt”. “Het is wel een beetje gedetailleerd. Er wordt onderscheid gemaakt tussen 26 verschillende morfologische veranderingen. Daardoor raak je het overzicht een beetje kwijt.”
Temme, zelf ook alpinist, deed in 2015 vergelijkbaar onderzoek met oude routebeschrijvingen van het Berner Oberland in Zwitserland. “Het is lastig om een goed beginpunt te vinden voor vergelijkingen van veranderingen in het landschap. Het gebruik van dit soort boeken is een creatieve oplossing daarvoor.”
‘Heel heftig’
De Nederlandse berggids Martijn Schell woont en werkt sinds vijftien jaar in de Franse Alpen en ziet bijna dagelijks de gevolgen van de opwarming op het berglandschap. In de loop der jaren klom hij enkele tientallen routes uit het boek van Rébuffat. “Dit soort boeken en routegidsen is tegenwoordig na een paar jaar verouderd. Je kunt er doorheen bladeren voor een beetje inspiratie, maar ik zou het als klimmer nooit meer gebruiken.”
Schell volgde zijn opleiding tot internationaal erkend berggids aan de Technische Universiteit in München. “Dat was rond 2003, toen de zomer extreem heet was. Toen dachten we nog: wat gebeurt er? Tegenwoordig zijn dergelijke zomers bijna normaal geworden. Ieder jaar ligt de sneeuwgrens hoger, iedere zomer trekken de gletsjers verder terug. In het Mont Blanc-gebied zijn iedere dag grote steenstortingen. Heel heftig.”