“Iedereen die biefstuk eet, is mee verantwoordelijk voor afbranden van Amazonewoud”

Dit jaar zijn in het Braziliaanse regenwoud al zo’n 80.000 brandhaarden vastgesteld. Dat is de grootste aantal sinds 2013 en een stijging van 85 procent ten opzichte van vorig jaar. Duizenden hectaren gingen al in de vlammen op. De overgrote meerderheid van de branden zijn aangestoken door landbouwers die weides willen vrijmaken voor veeteelt en akkerbouw.

In een tweet en tijdens een toespraak op de G7-top het voorbije weekend raakte president Emmanuel Macron wereldwijd een gevoelige snaar, toen hij het Amazonewoud omschreef als “de longen van de wereld”. 

“Een beetje een rare metafoor”, zegt bioloog Dirk Draulans. “De oceanen zijn evengoed de longen van de wereld als je het bekijkt in de context van zuurstofproductie. Wat de Amazone vooral is, is een buffer voor nog meer CO2 in de atmosfeer. Want die bomen nemen al die CO2 op, houden dat vast en zetten dat om in groei. Als je dat weghaalt, dan verklein je een van de grootste buffers die er op dit moment nog zijn tegen de verdere opwarming (van het klimaat, red.) en gaat het allemaal nog versnellen.” Hij verwijst naar 2010, het vorige recordjaar van bosbranden in de Amazone: toen kwam 20 procent van de globale jaarproductie van CO2 daaruit voort: “een significante bijdrage tot een verhoging van de aardetemperatuur”.

Bovendien vernielen de bosbranden de habitat van miljoenen mensen die al eeuwenlang in harmonie met het woud leven, merkt Jean-Pascal van Ypersele, professor klimatologie aan UCLouvain, op: “Ze vernielen ook ecosystemen die erg rijk zijn aan biodiversiteit - zowel dieren, bomen als planten.”

De bosbranden betekenen niet dat we binnenkort collectief naar lucht moeten happen, maar globaal zullen we de gevolgen wel voelen, stelt Draulans. “We hebben hier net aangekondigd gekregen dat het dit jaar de derde hittegolf is in België, dat het de warmste 27 augustus is sinds het begin van de metingen, dat is allemaal te wijten aan de klimaatopwarming. Dat branden van het regenwoud gaat daar zeker geen goed aan doen.” Bovendien speelt het Amazonewoud ook een heel grote rol in de waterregulatie: “Niet alleen lokaal, maar op een vrij grote schaal, zodat het eventueel zelfs ons kan beïnvloeden via effecten op de oceaanstromingen, dus het is echt wel iets waar we ons zeer grote zorgen over moeten maken.”

De meeste Belgen zullen de dag dat het Braziliaanse regenwoud weer helemaal hersteld is, niet meer meemaken, vreest Draulans. “Om dat woud de kans te geven om zich helemaal te herstellen, heb je minstens een halve eeuw en waarschijnlijk een hele eeuw nodig.”

We kunnen niet zomaar zelf met emmertjes water ten strijde trekken tegen de branden in het Amazonewoud, maar dat betekent niet dat we niets kunnen doen. “Iedereen die biefstukken eet, is mee verantwoordelijk voor het feit dat er in Brazilië aan het regenwoud getornd wordt”, reageert Draulans. De branden dienen immers om weilanden vrij te maken voor de kweek van runderen en voor het vrijmaken van akkers voor de teelt van maïs en soja die dan voor een groot deel in de veevoederindustrie terechtkomen. “Het punt is dat het woud aan het uitdrogen is en daardoor makkelijker brandt. Wat dus betekent dat als je het in de fik steekt, dat je niet kan zeggen zoals vroeger: ‘ja ja, na vijf kilometer stoppen we dat wel’. Nee het geraakt dan out of control en dat is wat er nu aan de hand is.”

Zelf eet de bioloog daarom al een vijftal jaar geen rood vlees meer. Enkel kip, vis en heel af en toe een stukje varkensvlees. “Als je dan toch per se nog vlees wil eten, doe dat dan in de korte keten. Biologisch gekweekte biefstukken. En over vijf, tien jaar als het echte kweekvlees op de markt komt, het kunstmatig gemaakt vlees waarbij amper nog een koe komt kijken, schakel daar direct op over zodat we effectief de grootschalige vleesindustrie compleet lam kunnen leggen en dan hebben we heel wat problemen opgelost”, stelt hij.

Van Ypersele sluit zich bij die redenering aan: “Een van de meest efficiënte maatregelen is het terugschroeven van onze consumptie van vlees dat gevoederd werd met soja die verbouwd werd in de ontboste Amazonegebieden.” Verder raadt de klimatoloog ook aan om ngo’s zoals het WWF of Greenpeace te steunen die actief zijn op het terrein.

In een reactie op haar website laat de Belgische veevoedersector weten dat de Belgian Feed Association sinds 2006 het Amazonemoratorium onderschrijven. Daarmee werd afgesproken dat bedrijven vanaf dat moment geen soja meer invoeren die gegroeid werd op percelen die na 2006 ontbost werden in Argentinië en Brazilië. De BFA ontwikkelde in het kader daarvan een eigen duurzame sojastandaard en investeert in certificering en audits.