Ivan Ollevier over 23 dagen schorsing Britse parlement: "Onuitgegeven in geschiedenis Verenigd Koninkrijk"
"Een constitutionele schande" en "een donkere dag voor de democratie in het Verenigd Koninkrijk": de reacties zijn niet mals nu de Britse premier Boris Johnson het parlement wil schorsen tot 14 oktober. Is de kans op een no-dealbrexit nu toegenomen, of kan deze stap toch nog ongedaan worden gemaakt? Vijf vragen, vijf antwoorden.
1. Wat houdt deze "prorogation" (verdaging) in?
Een nieuw parlementair jaar start in het Verenigd Koninkrijk traditiegetrouw met de Queen's Speech, waarbij de koningin het programma van de regering voorleest. Vóór die regeerverklaring ligt het Britse parlement naar gewoonte een tijdje stil. Tijdens die "prorogation" -schorsing of verdaging- zijn er geen debatten of stemmingen.
Normaal gezien komt het Britse parlement begin september opnieuw samen na het zomerreces. Eind september ligt het even stil omdat de belangrijkste politieke partijen dan hun jaarlijkse partijcongressen houden. Het nieuwe parlementaire jaar, ingeluid door de Queen's Speech, gaat dan van start begin oktober.
Nu heeft premier Boris Johnson de koningin gevraagd om de Queen's Speech te houden op 14 oktober. Later dan gewoonlijk en vooral: amper twee weken voor de brexit-deadline. De parlementaire zittingen zullen al worden geschorst vanaf de tweede week van september, een week nadat de parlementsleden terug zijn uit hun zomerreces.
Johnson beweert dat de beslissing om het parlement 23 werkdagen lang stil te leggen, niets te maken heeft met de brexit. "Maar iedereen weet dat dat volslagen onzin is", zegt Verenigd Koninkrijk-expert Ivan Ollevier. "Uiteraard heeft dit te maken met de plannen van de brexit-tegenstanders in het parlement om een no-dealbrexit te proberen tegen te houden."
2. Is dit al eerder gebeurd?
De laatste twee keren dat het parlement werd verdaagd voor een Queen's Speech die niet plaatsvond na verkiezingen, duurde die verdaging respectievelijk 4 en 13 werkdagen. Ditmaal zou het gaan om 23 werkdagen.
"In de geschiedenis van het Verenigd Koninkrijk is dit onuitgegeven", zegt Ivan Ollevier. "Dit is zelfs niet gebeurd aan de vooravond van de Tweede Wereldoorlog, en toen was het land écht in een crisis."
3. Is de kans op een no-dealbrexit nu toegenomen?
De krappe timing maakt het onwaarschijnlijk dat tegenstanders van een "no deal" nog voldoende tijd hebben om roet in het eten te gooien.
"De kans op een no-dealbrexit is nu onmetelijk veel groter geworden", zegt Ivan Ollevier.
4. Hoe wordt er gereageerd?
Het uitstel heeft al furieuze reacties losgeweekt. Parlementsvoorzitter John Bercow spreekt van een "constitutioneel schandaal". "Een schandalige belediging van onze democratie", tweette Tom Watson, de ondervoorzitter van oppositiepartij Labour. Labour-voorzitter Jeremy Corbyn zegt "ontzet te zijn door de roekeloosheid van de regering-Johnson."
"Roekeloos", is ook het woord dat Anna Soubry (vroeger Conservatieve Partij, nu Change UK) in de mond neemt. "We kunnen dit niet laten gebeuren". Soubry noemt het "buitensporig" dat het parlement gesloten wordt "op een moment van crisis wanneer we uit de EU dreigen te crashen zonder akkoord en zonder mandaat. Onze democratie wordt bedreigd door een roekeloze premier."
De Schotse premier Nicola Sturgeon vergelijkt de stap van Johnson met "een dictatuur". "Het ziet er dus naar uit dat Boris Johnson effectief het parlement sluit om een brexit zonder akkoord erdoor te duwen. Tenzij parlementsleden volgende week samenkomen om hem tegen te houden, zal deze dag de geschiedenis ingaan als een donkere dag voor de democratie in het Verenigd Koninkrijk", reageert ze.
5. Kan er iets worden gedaan tegen deze beslissing?
Parlementsleden kunnen een verdaging niet tegenhouden, al zijn grondwetspecialisten aan het uitpluizen wat eraan gedaan zou kunnen worden.
"Dat is allemaal niet duidelijk, en dat komt deels doordat de Britten geen geschreven grondwet hebben", zegt Ivan Ollevier. "Zij hebben een virtuele verzameling van tradities, wetten, oude gebruiken. Die moeten grondwetspecialisten nu onder de loep houden om te zien wat mogelijk is om deze beslissing alsnog tegen te houden."
Verschillende (oud-)politici, onder wie gewezen premier John Major, hadden eerder al gezegd dat ze naar de rechter zouden stappen als Johnson zou proberen om het parlement op te schorten in de aanloop naar de brexit.
Hoe dan ook wordt het volgende week, wanneer de parlementsleden terugkeren uit hun zomerreces, zonder twijfel spannend in het Britse parlement. De kans bestaat dat er dan een vertrouwensstemming komt, en dat de regering-Johnson valt. Het Conservatieve parlementslid Dominic Grieve waarschuwt dat Johnson mogelijk een motie van wantrouwen tegemoet ziet.
Bekijk hier de uitleg van Ivan Ollevier in "Het Journaal":
Bekijk hieronder het interview in "Terzake" met professor Piet Eeckhout, verbonden aan University College in Londen:
