Schedel van 3,8 miljoen jaar oud schudt evolutionaire tijdlijn door elkaar

Lucy behoorde tot de Australopithecus afarensis, een soort die volgens de evolutionaire tijdlijn na de Australopithecus anamensis (rechtop) op aarde rondliep. Dat betekent dat Lucy en MRD elkaar nooit ontmoet zouden hebben.

Maar nu blijkt uit een analyse van de schedel van MRD dat hij ongeveer 3,8 miljoen jaar oud is. Dat betekent dat de anamensis nog leefde toen zijn opvolger afarensis al bestond. Meer zelfs, de twee soorten zouden maar liefst 100.000 jaar samengeleefd hebben. De familie van MRD van 4,2 tot 3,8 miljoen jaar geleden en de familie van Lucy van 3,9 tot 3 miljoen jaar terug. De overlapping van de twee soorten schudt de evolutionaire tijdlijn - alsook het idee van een simpele, lineaire evolutie - grondig door elkaar.

Dat beschrijven de onderzoekers van het Cleveland Museum of Natural History in niet één maar wel twee papers in het vaktijdschrift Nature. In een eerste artikel omschrijven ze hun vondst, terwijl ze in een tweede artikel uit de doeken doen hoe ze de leeftijd van MRD bepaalden.

Vondst van Ethiopische boer

De verantwoordelijke voor die evolutionaire ‘chaos’ is Ali Bereino, een Ethiopische boer die in 2016 per ongeluk een schedel opgroef. Hij was eigenlijk een hol aan het graven om zijn pasgeboren geitjes te beschermen tegen hyena’s toen hij opmerkte dat er enkele tanden in het zand begraven waren. Al snel haalde hij er een volledig kaakbeen uit dat hij naar het team van antropoloog Yohannes Haile-Selassi van het Cleveland Museum of Natural History, bracht. Dat team groef uiteindelijk een vrijwel volledige schedel op.

MRD

MRD - genoemd naar de vindplaats Miro Dora, zo'n 50 kilometer ten noorden van Hadar waar Lucy gevonden werd - was een man met een hersengrootte van zo’n 370 kubieke centimeter, vergelijkbaar met die van een chimpansee. Hij had uitstekende jukbeenderen, langwerpige hoektanden en ovale oorschelpen. Op die manier kon er een gezicht gereconstrueerd worden van MRD. Zijn leeftijd werd bepaald door de bodemlaag waarin zijn schedel gevonden werd te analyseren.

Het grote verschil tussen MRD en Lucy? Lucy had een rond hoofd terwijl de schedel van MRD smaller en langwerpig is. MRD leek volgens paleontologen nog iets meer op een aap dan zijn opvolger. Toch behoorde hij wel degelijk tot de mensachtigen. “De ruggenwervel van MRD komt niet aan de achterkant van de schedel binnen, zoals bij viervoeters, maar aan de onderkant. Dat bewijst dat de soort op twee benen liep, en dus een mensachtige is”, aldus Fred Spoor, paleontoloog aan het Natural History Museum in Londen.