Wat zijn de gevolgen van de harde brexit? ‘Alle Britse producten worden duurder voor ons’
Alles wijst erop dat we afstevenen op een ‘no deal’-brexit. Voorspellen hoe zo’n harde brexit eruit zal zien, is bijna onmogelijk. Het is zoals een potje roulette spelen. Al vinden vele experts het een griezelig idee, want de gevolgen kúnnen enorm zijn: 28.000 jobs weg in Vlaanderen, voedsel dat aan de grens ligt te rotten en lange rijen bij de paspoortcontroles om Groot-Brittannië binnen te geraken.
Kunnen we nog op reis naar Groot-Brittannië?
“Bij een harde brexit stopt het vrij verkeer van personen op 31 oktober”, weet politicoloog Hendrik Vos (UGent). “Onder welke voorwaarden je naar Groot-Brittannië zal kunnen reizen, weten we niet. Je zal wellicht een paspoort nodig hebben, je moeten registreren aan de grens, daar geconfronteerd worden met lange wachtrijen en maar een beperkte periode mogen blijven. De Britse regering moet die voorwaarden nog vastleggen. Voordeel is wel dat reizen naar Groot-Brittannië goedkoper wordt, omdat het Britse pond in waarde daalt. Al wordt er óók gefluisterd dat het land onveiliger zal worden door betogingen en onlusten.”
Zullen we meer moeten betalen voor Britse producten?
Hendrik Vos: “Bij een ‘no deal’-brexit zullen er aan de grens heffingen betaald moeten worden, want Groot-Brittannië behoort dan niet meer tot de Europese Unie en zal de regels van de Wereldhandelsorganisatie moeten volgen. Gevolg is dat zo goed als álle Britse producten voor ons duurder zullen worden. Voor een Britse auto zal je een pak meer betalen. De lage waarde van het pond zal die prijsstijging wel een beetje compenseren.”
“Maar in Groot-Brittannië zelf, dat economisch sterk afhankelijk is van Europa, zullen de gevolgen sowieso groter zijn. De Britten voeren onder andere voedsel, medicijnen en producten voor hun basisindustrie in uit Europa. De lage koers van het pond zal de invoer voor hen duurder maken én er kunnen bevoorradingsproblemen ontstaan. Het is nu niet dat er hongerige mensen door de straten zullen dwalen - Groot-Brittannië is Zuid-Soedan niet - maar het leven wordt er zeker duurder.”
In 2018 voerde Vlaanderen voor 15 miljard euro goederen in uit het Verenigd Koninkrijk, blijkt uit cijfers van Flanders Investment & Trade (FIT). Dat gaat van minerale brandstoffen en aardolieproducten over machines tot cosmetica. Omgekeerd exporteerden Vlaamse bedrijven voor 27 miljard euro aan goederen naar het VK.
Wat kunnen de gevolgen van grenscontroles zijn?
Hendrik Vos: “De import en export zal trager verlopen dan nu het geval is, omdat de goederen aan de grens tussen Groot-Brittannië en het Verenigd Koninkrijk gecontroleerd zullen moeten worden. Hoe die controles zullen verlopen, weten we niet maar voor vertragingen zullen ze alleszins zorgen. Dan loop je het risico dat voedsel aan de grens ligt te rotten of dat medicijnen te lang in ongeschikte omstandigheden worden opgeslagen en weggegooid moeten worden.”
Kopen we binnenkort Brits speelgoed met chemicaliën in?
Sebastian Oberthür, professor milieu en duurzame ontwikkeling (VUB): “Groot-Brittannië is nu gebonden aan de Europese milieuregels maar bij een harde brexit hoeft het land zich daar niet langer aan te houden. Boris Johnson heeft al aangekondigd dat er andere - en dus wellicht minder strenge - milieuwetgeving komt. Maar na 31 oktober zal Groot-Brittannië toch nog willen exporteren naar Europa. Dan komt het issue opnieuw op de onderhandelingstafel. Als de Britten nieuwe handelsakkoorden willen, zal Europa eisen dat ze zich aan onze milieuregels houden. Britse producten zullen van dezelfde milieukwaliteit moeten zijn. Zo zijn er normen voor de hoeveelheid toegelaten chemicaliën in het voedsel en in speelgoed. En technische apparaten, zoals stofzuigers, mogen maar een beperkte hoeveelheid energie verbruiken en moeten voorzien zijn van een energielabel.”
Kan Groot-Brittannië migranten nu makkelijker terugsturen?
“De Britten zijn een heel gastvrij volk, maar ze houden van mensen die hun gewoontes kennen. Denk maar aan de Indiërs en de Pakistanen die thee drinken en cricket spelen”, meent Hylke Vandenbussche, professor aan de KU Leuven en auteur van het boek De brexit-saga. “Met de Oost-Europeanen zijn de Britten nooit opgetogen geweest en de massale immigratie uit Oost-Europa was hen al langer een doorn in het oog. Zodra er een harde brexit komt, is het gedaan met het vrij verkeer van personen. Dan komen er grenscontroles en wordt het veel moeilijker om een verblijfsvergunning te krijgen. Groot-Brittannië is dan niet langer verplicht EU-burgers zich vrij in het land te laten vestigen en kan hen gewoon terugsturen. Illegale vluchtelingen zijn een ander verhaal: zij blijven illegaal.”
Moeten Belgen die in Groot-Brittannië werken, het land verlaten?
Hylke Vandenbussche: “Mensen die nu wonen en werken in het Verenigd Koninkrijk maar niet de Britse nationaliteit hebben, zitten momenteel in een enorme onzekerheid. Ik vermoed dat ze in Groot-Brittannië zullen mogen blijven maar ze zullen geconfronteerd worden met veel administratieve rompslomp: ze moeten een verblijfsvergunning geregeld krijgen. Voor nieuwe inwijkelingen wordt het wel een pak moeilijker om zo’n vergunning te pakken te krijgen.”
Ook Erasmus-studenten die nu in Groot-Brittannië verblijven, zullen volgens Hendrik Vos niet meteen gedeporteerd worden: “Wat er met hen zal gebeuren, is een groot vraagteken. De Britse regering zal wel maatregelen nemen om de ergste consequenties op te vangen.”
Waarom zijn onze bedrijven niet beter voorbereid op de brexit?
“Vlaanderen wordt een van de grootste slachtoffers van een harde brexit want het Verenigd Koninkrijk is onze vierde grootste handelspartner. Als die handel afneemt, zal dit in het begin voor chaos zorgen”, verzekert hoogleraar economie Koen Schoors (UGent). “Onze bedrijven en de overheid hebben zich wél voorbereid op een harde brexit, maar probleem is dat ze niet weten óf er een brexit komt en wanneer.”
“Onze farmaceutische firma’s hebben al enkele keren enorme stocks met medicijnen en medische apparatuur in Groot-Brittannië aangelegd om de eerste periode met invoerrechten te overbruggen. Waarna het vertrek uit de EU werd uitgesteld en het een verloren investering was. Tegelijk worden er andere afzetmarkten gezocht: de export naar het VK is al gedaald. Ook onze overheid doet haar best maar het is zwemmen naar een onzekere bestemming. De overheid en de bedrijven weten niet waaróp ze zich moeten voorbereiden. Die permanente en grote onzekerheid is het fundamentele probleem.”
Professor Hylke Vandenbussche en haar team berekenden dat een harde brexit op korte termijn zal zorgen voor een verlies van 40.000 jobs in ons land, waarvan 28.000 in Vlaanderen.
Worden Kevin De Bruyne en Jan Vertonghen naar huis gestuurd?
“De Premier League heeft al gesprekken gevoerd met allerlei instanties om voorbereid te zijn op een harde brexit, maar onze Rode Duivels zullen niet in de problemen komen”, zegt Kristof Terreur, onze voetbalcorrespondent in Engeland. “Als EU-onderdanen hebben ze momenteel geen werkvergunning nodig, maar ze voldoen wel aan alle voorwaarden om er een te krijgen indien nodig. Ze zijn in orde met hun sociale zekerheid en kunnen bewijzen dat ze al jaren wonen en werken in Groot-Brittannië. Ze zijn er ook gedomicilieerd. Hen zomaar het land uitschoppen kán de Britse overheid niet. De Engelse clubs waar de Duivels spelen en waar ze elk een jarenlang contract hebben, gaan hen trouwens niet zomaar laten gaan. Voor nieuwkomers, die nu nog in de Jupiler Pro League spelen en in Groot-Brittannië carrière zouden willen maken, zal het wellicht wél iets moeilijker worden om het land binnen te komen, maar als er genoeg betaald wordt, zie ik geen probleem. Money talks.”