Voor zijn onderzoek bevroeg Wim Mees, docent wiskunde aan de opleiding Educatieve Bachelor Kleuteronderwijs van de Hogeschool PXL in Hasselt, duizend directeurs van kleuterscholen in heel Vlaanderen en Brussel en 793 leerkrachten kleuteronderwijs. “Uit die bevraging bleek duidelijk dat een georganiseerde aanpak van wiskunde voor kleuters zo goed als onbestaande is en dat leerkrachten in het kleuteronderwijs ad hoc omgaan met de materie: ze gaan op zoek naar lesmateriaal in bestaande publicaties of op het internet, maar doen dat een beetje blind, waardoor ze niet zelden minder geschikt lesmateriaal gebruiken om hun leerdoelen te bereiken”.

“Sommige leerkrachten reduceren wiskunde tot tellen, maar dat is toch een minderheid. Bovendien wordt in de leerplannen bijna met geen woord gerept over welke vaardigheden en inzichten een kleuter effectief moet beheersen als hij uit de kleuterklas komt. Er bestaat dan ook bijna geen wetenschappelijke literatuur over en er is maar weinig wetenschappelijk onderzoek naar gebeurd, waardoor wiskundeonderwijs voor kleuters vaak nattevingerwerk wordt. Er moet meer rekening gehouden worden met de ontwikkelingsprocessen van de kleuters.”

Aparte activiteit

In de leerplannen is er niet systematisch aandacht voor wiskunde en wordt er gewerkt met ontwikkelingsdoelen, niet met leerdoelen. “Sommige inzichten zijn nochtans al tientallen jaren oud”, zegt Mees. “Maar die zijn niet noodzakelijk genoeg doorgedrongen in het werkveld. Nochtans zijn kleuters meestal heel graag bezig met wiskunde. Uit mijn onderzoek blijkt dat bij die leerkrachten die wél expliciet aandacht besteden aan wiskunde, vooral de oudere leerkrachten, de leerstof veelal aanpakken als een aparte activiteit. Jongere kleuterleerkrachten integreren ze meer in andere activiteiten, wat eigenlijk beter is. Grappig is ook dat de tevredenheid over de aanpak bij iedereen erg groot is, zeker bij die mensen die een eigen methode hebben ontwikkeld, zelfs al houdt die geen rekening met het ontwikkelingsproces van de kleuters.”

Er is volgens Mees nood aan meer kritische houdingen tegenover de leermiddelen bij leerkrachten. Gezien het belang van wiskunde op kleuterniveau pleit hij voor een meer kritische betrokkenheid van zowel van het beleidsniveau als van het kaderniveau (schoolleiding) en het praktijkniveau (leerkrachten, gemeenschappen). “Vanuit het beleid moeten de leerkrachten kleuteronderwijs ook beter ondersteund en begeleid worden”, besluit hij. “Zijn leerkrachten kleuteronderwijs zich genoeg bewust van het belang van hun aanpak voor de wiskundige inzichten van hun kleuters op latere leeftijd? Daar ligt een uitdaging voor hun opleiding.”