Na 13 jaar nieuwe plaat van TOOL: wat maakt de metalband zo bijzonder?

Vandaag is het dus zover, een moment waar veel metalfans 13 jaar heel erg naar uitgekeken hebben. Want twee weken na de titeltrack valt nu ook het gloednieuwe album, "Fear inoculum", van TOOL helemaal te beluisteren. Toch online, want nu de band uit Los Angeles als een van de laatste al zijn muziek op digitale platformen aanbiedt, gaat hij vandaag all in. Het album is - buiten de gelimiteerde fysieke editie waar je flink wat voor neertelt - voorlopig enkel digitaal verkrijgbaar.

Dat TOOL wel vaker mensen op hun honger laat zitten, is niets nieuws. Ook tussen "Aenema" (1996) en "Lateralus" (2001), en tussen "Lateralus" en "10.000 days" (2006) zat al telkens vijf jaar. Maar 13 jaar, dat was voor fans toch frustrerend kinkloppen. Zeker omdat er in die tijd af en toe hoopgevende berichten over een nieuw album de wereld ingestuurd werden, zelfs met zicht op een mogelijke periode van verschijnen. Telkens ijdele hoop. Tot nu.

(Lees verder onder de audioclip van de track "Fear inoculum")

De band ontstond in 1990 in Los Angeles. Een jaar eerder leerden zanger Maynard James Keenan en gitarist Adam Jones elkaar via een gemeenschappelijke vriend kennen. Jones was meteen onder de indruk van het wel erg speciale zanggeluid van Keenan, nog altijd één van de handelsmerken van TOOL.

Drummer Danny Carey woonde in die tijd boven Keenan en deed eerst gewoon mee op wat jamsessies, "uit medelijden, omdat andere drummers de twee in de steek lieten". In eerste instantie werd Paul D'Amour de vaste bassist, maar na het debuutalbum "Undertow" (1993) hield hij het voor bekeken - naar verluidt omdat hij liever gitaar wou spelen. De Brit Justin Chancellor nam in 1995 zijn plaats in, en sindien is de samenstelling van de band niet meer veranderd.

(Lees verder onder de clip bij "Prison sex" uit "Undertow")

Terwijl TOOL op de eerste EP "Opiate" (1992) nog relatief rechttoe rechtane metal bracht - de heren wilden toen vooral hard en luid klinken, zeggen ze zelf -, werden op "Undertow" de kiemen van wat de band zou worden duidelijk: metaltracks die zich lang laten uitspinnen (op het nieuwe album zijn 6 van de 10 nummers langer dan 10 minuten), en waar op een kronkel meer of minder niet gekeken wordt.

De songteksten zijn bovendien vaak confronterend: over kindermishandeling in “Prison sex” (zie video hoger) bijvoorbeeld, of het verlies van Keenans moeder in "Wings (part 2)". Songteksten waar bovendien vaak spirituele, filosofische en psychologische concepten insluipen. De teksten bieden veel voer voor interpretatie, maar zo heeft TOOL het nu eenmaal graag. “Wij zijn het gereedschap (vandaar de bandnaam, nvdr) waarmee mensen misschien kunnen vinden waar ze naar op zoek zijn", liet Keenan ooit optekenen. 

Geen klassiek viermaatsritme in de songs van TOOL. Meer nog: binnen eenzelfde nummer wordt al eens van maat gewisseld. A la 1 2 3 / 1 2 3 / 1  2 - twee walsmaten en dan een één-tweetje, als dat het iets duidelijker maakt.

En intussen een waaier van enerzijds scheurende, uithalende gitaren en anderzijds verfijnd minimalisme. En met de vocalen van Keenan is het net zo: schreeuwende uithalen, maar ook ingehouden momenten, waarin je een onderhuidse spanning herkent. Dat gecombineerd met uitgekiende baspartijen, percussie en drums waar je een metronoom gelijk op kunt zetten, en soundscapes en extra geluiden die vaak oosters aandoen. De mystiek, weet je wel.

Het zorgt voor een gelaagd klankentapijt dat de gewone metal ver overstijgt. En dat ook tijdloos is. Zeker vanaf het album "Aenema", met daarop de single "Stinkfist" (zie videoclip onder) die ondergetekende destijds van zijn sokken blies, kun je geen leeftijd op de nummers meer kleven. Ze klinken nog altijd zo fris als toen ze verschenen.

(Lees verder onder de clip bij "Stinkfist" uit "Aenema")

Adam Jones is niet alleen een begenadigd gitarist, hij is ook voor een groot stuk verantwoordelijk voor de visuele, vaak compromisloos (g)rauwe identiteit van de band. Zo maakte hij de videoclip bij “Prison sex” (zie hoger), en hij staat vaak ook mee in voor het artwork  - zeg maar hoe het album eruitziet. Of hij superviseert andere kunstenaars waar hij dan nauw mee samenwerkt. Voor de videoclip bij "Schism" (zie video onder) bedacht hij de look van de acteurs.

Met de verpakking van het album “10.000 days” won Jones zelfs een Grammy (de Grammy’s zijn zowat de belangrijkste muziekprijzen ter wereld). En het zou best kunnen dat TOOL voor die van “Fear inoculum” weer in de prijzen zal vallen. Er is een editie op de markt - die dure, weet je wel - waar zelfs een HD-scherm in verwerkt zit, waarop je 7 minuten exclusieve beelden zult kunnen bekijken.

Tot slot staat Jones ook vaak in voor de beelden die je tijdens de concerten te zien krijgt.

(Lees verder onder de clip bij "Schism" uit "Lateralus")

En dan komen we inderdaad bij de sublieme concerten die de band geeft, keer op keer opnieuw. Zo speelde TOOL dit jaar nog de wei van Rock Werchter gewoon plat. Met ook weer een gedegen recept: straffe visuals en een band die strakker speelt en staat dan de elastiek in je slip, en waarbij de power van het podium druipt. We hopen van ganser harte dat we hetzelfde kunnen zeggen van het album "Fear inoculum", dat we vandaag zoals miljoenen anderen aan een eerste luisterbeurt zullen onderwerpen.